Artykulacje wzniosłości w poezji Stanisława Barańczaka

Abstract

"W wierszach Stanisława Barańczaka, zwłaszcza od Widokówki z tego świata, nasila się tonacja, która — stanowiąc kontradykcję dla ciągle obecnej ironii, zabezpieczającej właściwy dystans wobec rzeczywistości — eksponuje sytuacje ów dystans znoszące, demonstrujące pełne powagi napięcie, czasami wręcz porażenie narzucającym się zdarzeniem myśli. Owo zdarzenie, a może płynące z niego konsekwencje mentalne nie poddają się przedstawieniu, opanowując jednak umysł i uczucia, prowokują do wyrażania nieokreślonego. Stawką wielu późnych wierszy Barańczaka wydaje mi się to, jak nieokreśloność oznajmia siebie i zarazem uniedostępnia, poraża wyobraźnię i nie pozwala się przedstawić. Słowem, stawką jest artykułowanie wzniosłości, rodzącej się wówczas, gdy — jak powiadał Immanuel Kant — rozum nakazuje wyobraźni przedstawienie nieprzedstawialnego, gdy przychodzą sytuacje wywołujące swoisty lęk i trwogę, bo narzuca się w nich to, co można pomyśleć, ale czego nie sposób zobaczyć ani pokazać." (fragm.)