Dawna granica państwowa jako czynnik miastotwórczy niektórych osiedli na obszarze współczesnego Sosnowca

Abstract

Niewiele jest miejsc w Polsce, w których splot wielu wydarzeń polityczno-gospodarczych w dziejach historycznych sprawił, by na przestrzeni niespełna 100 km2 zaistniało tyle miast i osiedli miejskich. Interesujące jest zwłaszcza to, że nie było na tym terenie żadnego starszego (średniowiecznego) ośrodka o randze tej, jaką mają Warszawa czy Kraków, który koncentrowałby funkcje miejskie przez aglomerowanie wokół metropolii innych mniejszych ośrodków. O genezie omawianych miejscowości zadecydowały funkcje wyspecjalizowane, mające swe uwarunkowania z jednej strony w miejscowych zasobach naturalnych, z drugiej zaś w efekcie skrzyżowań geograficznych układów liniowych (politycznych i komunikacyjnych). Przedmiotem rozważań w artykule była miastotwórcza rola dawnej granicy państwowej. Nic chyba nie potwierdzi lepiej jej znaczenia w procesie umiastowienia okolic ujścia Brynicy i Białej Przemszy do Czarnej Przemszy, jak to, że pozostawiła po sobie aż trzy miasta i jedną miejscowość typu osiedla miejskiego. Na obszarze Polski jest ponad sto miast, które w swych granicach mają inne, dawne miasta. Nigdzie nie ma ich jednak tak wielu, w tym aż czterech powstałych dzięki granicy państwowej.