"Mała ojczyzna" w edukacji szkolnej - rozważania o przeszłości i perspektywach edukacji regionalnej

Abstract

Wzrost zainteresowania problematyką lokalną i regionalną w naszym kraju, obserwowany w ostatnich latach objął także szkołę. Świadczą o tym zarówno dokumenty MEN - „Dziedzictwo kulturowe w regionie” [1995] - ścieżka międzyprzedmiotowa zalecana do realizacji na wszystkich etapach edukacji [Podstawa programowa..., 1999], liczne scenariusze zajęć publikowane w czasopismach metodycznych dla nauczycieli, ale przede wszystkim ogromna różnorodność inicjatyw służących poznawaniu własnej miejscowości i regionu, jakie są podejmowane w szkołach przez nauczycieli wespół z uczniami. Renesans idei regionalności, dostrzeganie potrzeby powrotu do własnych korzeni, jest ogromną szansą szkoły w kształtowaniu poczucia właściwie rozumianej tożsamości regionalnej, czyli względnie trwałej identyfikacji ucznia z miejscem w którym żyje - z krajobrazem, jak też z ludźmi, ich sposobem życia, obyczajami i uznawanym w tym gronie systemem wartości [PULINOWA, 1997]. Obecnie nie sposób już wyobrazić sobie szkoły bez zajęć o bliższej bądź dalszej okolicy. Edukacja regionalna pojmowana w kategorii relacji człowiek—środowisko, w ujęciu przestrzennym i czasowym, sprowadza poznanie do „tu i teraz” ucznia, nadaje temu poznaniu wymiar konkretny, który łatwiej przełożyć na praktyczne działanie w codziennym życiu, a przez to kształtować emocjonalne więzi ucznia z miejscem, w którym przyszło mu żyć [Program..., 1997]. Znajdujący się w tytule termin „mała ojczyzna” oznacza przestrzeń obejmującą miejscowość w której się mieszka, jej najbliższą okolicę oraz własny region w ujęciu geograficznym, historycznym lub kulturowym. „Mała ojczyzna” jest tą kategorią przestrzeni, która dla ucznia stanowi pierwszy etap poznawania rzeczywistości, kształtujący sferę zmysłów i wyobrażeń. To tu w znacznej mierze następuje „oswajanie” przestrzeni, tu kształtują się wzorce, poprzez które w dorosłym życiu postrzega się i opisuje świat [TliAN. 1987; KOŁAKOWSKI, 1994]. (Fragment tekstu)