Wpływ kryzysu gospodarczego na funkcjonowanie systemu politycznego Grecji

Abstract

Spośród krajów Europy Południowej, które w huntingtonowskiej trzeciej fali demokratyzacji stworzyły skonsolidowany system demokratyczny, to Grecja najdotkliwiej odczuła skutki kryzysu gospodarczego po 2008 roku i jego wpływ na funkcjonowanie współczesnego systemu politycznego w myśl konstytucji z 1975 roku. Jedynie zewnętrzna pomoc finansowa mogła uchronić państwo greckie przed nie tylko faktycznym, ale także formalnym bankructwem. Ceną otrzymania kolejnych pakietów pożyczek (w ramach trzech programów pomocy z 2010, 2012 oraz 2015 roku) była jednak utrata możliwości podejmowania przez grecki rząd samodzielnych decyzji politycznych. Programy pomocy z zewnątrz, a w ich ramach kolejne transze pożyczek, związane były z realizacją wielu reform gospodarczych, kontrolą ich wykonania oraz z możliwością wstrzymania pomocy przez tzw. troikę, czyli Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Komisję Europejską oraz Europejski Bank Centralny. Nawet odwołanie się do woli suwerena w referendum z 5 lipca 2015 roku i odrzucenie w nim propozycji kolejnej transakcji wiązanej (pomoc finansowa w zamian za kolejne reformy i „cięcia” finansowe), łącznie z groźbą tzw. Grexitu (tzn. wyjścia Grecji ze strefy euro), nie wpłynęło znacząco na warunki kolejnego programu pomocy zagranicznej. W tej sytuacji parlament był zmuszony przyjąć proponowany program pomocy wraz z konsekwencjami w ciągu 48 godzin, bez przeprowadzenia dłuższej debaty w Izbie Deputowanych. Można z tych wydarzeń wysunąć hipotezę badawczą, iż pogłębiający się kryzys gospodarczy i konieczność ubiegania się o kolejne środki finansowe doprowadziły instytucje polityczne państwa greckiego do stopniowego ograniczenia swej suwerenności na rzecz organizacji międzynarodowych, której skutkiem była dalsza radykalizacja nastrojów społecznych oraz wzrost znaczenia ugrupowań o skrajnych poglądach. Niewątpliwie wpływ na omawianą sytuację i na jej konsekwencje mógł mieć zespół czynników i procesów już występujących, jak i nowo powstałych, które zostaną poddane weryfikacji w dalszym procesie badawczym. [fragm. tekstu]