Wydawnictwo Gaberbocchus w świetle Kolekcji Themersonów

Abstract

Artykuł Wydawnictwo Gaberbocchus w świetle Kolekcji Themersonów podejmuje zagadnienie dorobku wydawniczego Franciszki i Stefana Themersonów – polskich twórców awangardowych od 1942 r. mieszkających na stałe w Londynie. Kolekcja Franciszki i Stefana Themersonów stanowi część zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Tworzą ją materiały przekazane do Katowic z londyńskiego Themerson Archive przez Jasię Reichardt i Nicka Wadley’a, które obejmują m.in. książki Themersonów, publikacje wydawnictwa Gaberbocchus, oryginalne rysunki Stefana i Franciszki, projekty okładek książkowych, fotografie, bogaty zbiór obcojęzycznych czasopism awangardowych, rękopisy i maszynopisy, plakaty oraz memorabilia. W 1948 r. ci wszechstronni artyści (Franciszka – malarka, ilustratorka książek, scenograf; Stefan – poeta i prozaik, filozof, eseista, twórca eksperymentalnych filmów awangardowych, fotograf, rysownik, kompozytor) założyli Wydawnictwo Gaberbocchus. Twórcy wydawnictwa stawiali na tzw. „bestlookery”, zamiast „bestsellerów” Książki stworzone pod szyldem Gabbersmoka były unikatowe, niekonwencjonalne, stanowiły rezultat połączenia eksperymentów językowych i efektów wizualnych. Autorki pytają specyfikę rozumienia edytorstwa i wyjątkowość Gaberbocchusa – wydawnictwa stworzonego przez artystów traktujących poligrafię jak sztukę. Zwracają uwagę na fakt, że w działalności edytorskiej Themersonów splatają się wszystkie wątki uobecnione we wcześniejszym dorobku twórców oficyny, a książki ukazujące się pod znakiem Gabersmoka stanowią odzwierciedlenie ich wspólnej i indywidualnej, dojrzałej myśli artystycznej.