Warsztat Mickiewicza tłumacza

Abstract

" (...) Wszystkie wymienione przekłady, nawet te mniej udane, są zapisem poetyckich poszukiwań młodego Mickiewicza. Jeszcze wyraźniej niż w przypadku utworów oryginalnych jest tu widoczna praca nad językowym kształtem wypowiedzi, której poszczególne elementy odsyłają nie tylko do całego systemu danego języka, ale też do znaczeń utrwalonych w twórczości dokonującego przekładu poety. Zmaga się więc Mickiewicz z językiem polskim, ale też z własnym językiem poetyckim i wpisanymi w niego znaczeniami. Widać to szczególnie wyraźnie w przypadku tłumaczenia Licht und Warnie Schillera czy The Dream Byrona. Prześledzenie wyborów dokonywanych przez Mickiewicza pokazuje, w których momentach ulegał on raczej własnemu obrazowaniu i przez siebie stosowanej symbolice niż znaczeniom tekstu oryginalnego. Nie ma jednak wątpliwości, że także te chwile, w których był Mickiewicz bardziej po e tą niż tłumaczem, wzbogacały jego pisarski warsztat. Jeśli bowiem w przekładzie Licht und Warm dopuścił się istotnych przesunięć znaczeniowych, to przecież do problemu tego powrócił, próbując rozwiązać go inaczej, w Dziadów części I. Tłumaczenia wierszy obcych autorów pozwalają też docenić intuicję i wyczucie językowe młodego polskiego poety, który potrafi wybrać najodpowiedniejszy ekwiwalent dla słowa niemieckiego czy angielskiego, biorąc pod uwagę nie tylko znaczenie słownikowe, ale też tradycję literacką czy zwyczajowe użycie. Analiza przekładów Mickiewicza pozwala wreszcie, ja k w przypadku wiersza Ciemność, docenić konsekwencję i pisarską dyscyplinę poety. Mickiewiczowska pochwała przekładu jako doskonałej szkoły tworzenia nie pozostaje więc w sferze teorii, ale znajduje potwierdzenie w praktyce." (fragm.)