"Concordia ordinum”, czyli o społecznych funkcjach pieniądza w Cesarstwie Rzymskim. Uwagi o motywie „concordia” w mennictwie lat 268–282.

Abstract

Rozważania o obecności idei concordia w mennictwie 268–282 oparto na ustalonej w drodze statystycznej analizy zawartości skarbów monetarnych, obejmującej w sumie ponad 68 tysięcy antoniniani i aureliani, hierarchii tego tematu ogólnie w mennictwie całego wydzielonego okresu, a także w mennictwie cesarzy: Klaudiusza II (268-270), Kwintyllusa (270), Aureliana (270-275), Tacyta (275-276), Floriana (276) oraz Probusa (276-282). Czytelne są korelacje między intensywnością emitowania monet z grupy tematycznej concordia a czasem wyjątkowych antagonizmów politycznych i rywalizacji o władzę imperialną. Rolę concordii militarnej w wydarzeniach doby kryzysu III wieku pokazano na dwóch przykładach, tym z 275 r., związanym z tzw. interregnum i ówczesną rolą Seweryny, oraz z 276 r., dotyczącym starań Floriana o utrzymanie się u władzy. Natomiast aktualność tematu concordia Augusti unaoczniły emisje Kwintyllusa z 270 r. W ideologii odzwierciedlonej w mennictwie lat 268–282 są ślady myśli o concordii będącej ideologicznym fundamentem poprawnego funkcjonowania państwa i w tym kontekście wartości zgody między senatem, żołnierzami, ludem rzymskim etc. W chwilach napięć społeczno-politycznych i waśni towarzyszących zmianie osoby panującego moneta była jednak przede wszystkim środkiem służącym nakłonieniu do pojednania i zyskaniu aprobaty. Przykładowo w 268 r. rozdane pieniądze stały się argumentem, który po zabójstwie Galliena przekonał umysły wojskowych do zaakceptowania Klaudiusza II w roli nowego cesarza rzymskiego.