Potrzeba projektowania zmian w edukacji - wokół idei podmiotowej komunikacji

Abstract

Współczesna edukacja powinna przygotować do życia w zmieniającej się rzeczywistości, nie tylko promować i kreować zmiany, ale także je wyprzedzać. Doktryna tej edukacji powinna odwoływać się zatem do założeń edukacji krytyczno-kreatywnej, wyrażającej pragnienia człowieka w kierunku akceptowania demokratycznych zasad społecznych, a także ich wprowadzenia w obszary edukacji. Choć eksplozja promowanych koncepcji wychowania i edukacji nakierowana jest na nieskrępowany rozwój osobowości, szanowanie potrzeb i aspiracji oraz kształtowanie podmiotowości uczących się, koncepcje te jednak wyprzedzają rzeczywistość i związaną z nią praktykę oświatową. Dzieje się tak w wyniku obiektywnej bezwładności środowiska edukacyjnego, które samo podlega weryfikacji o niejasnych kryteriach oceny, jak również na skutek bagatelizowania konieczności rozpoznawania aktualnych potrzeb reformowania systemu oświaty. Dotyczy to zarówno reformy systemu kształcenia, jak również doskonalenia zawodowego nauczycieli, szczególnie w obszarach kształtowania i rozwoju kompetencji społecznych, diagnozy, profilaktyki i pomocy ukierunkowanej na eliminowanie zagrożeń środowiskowych. W tym procesie nieodzowna wydaje się rola nauczyciela, który – będąc wrażliwym na potrzeby Innych i gotowym do aktywnej, dialogowej komunikacji – staje się ważną osobą w procesie dorastania młodych ludzi.Contemporary system of education should aim at preparing young people for changing realities. Not only should it promote and create changes, but also anticipate and exceed them. Therefore, the principle of such education should refer to the assumptions of critical-creative education which reflects human desire to accept democratic standards and principles of social dialogue and should promote them in the field of education. Although the explosion of the promoted concepts of upbringing and education targets the pursue of unconstraint personality development, respect of needs and aspirations and learners’ subjectivity formation, the concepts are still ahead of the reality and its educational standards. The cause of it is the objective inertia of education field environment, which itself is subject to verification based on unclear evaluation rules, as well as some negligence in the field of diagnosis and detection of current needs to reform such an education system. This applies to both education system and teachers’ professional development programmes, particularly in the area of shaping and developing social competences, diagnosis, prevention and help aimed at eliminating social and environmental threats. In this process, the role of a teacher seems to be the crucial one. The teacher, sensitive to needs of others and ready for active and dialogue-based communication, becomes a very important person in the process of growing up.