Kognicje i emocje w procesie recepcji mediów

Abstract

Recepcja treści medialnych we współczesnym społeczeństwie medialnym zmienia się pod wpływem digitalizacji i konwergencji. Obraz staje się coraz bardziej skomplikowany. Zacierają się różnice między komunikacją masową a indywidualną, obok produkcji profesjonalnej rozszerza się tzw. „produkcja laicka” (nieprofesjonalna). Ludzie są jednocześnie odbiorcami i producentami. Tym niemniej dwie cechy komunikatów odgrywają nadal ważną rolę w komunikowaniu. Są to kognicje i emocje zawarte w przekazach. W artykule autor szczegółowo analizuje ich wpływ na percepcję treści. Pod pojęciem „kognicja” rozumie się najprościej całość (ogół) przerabianych informacji w procesach i strukturach inteligentnego systemu. Chodzi o różne aspekty postrzegania, uwagi, zapamiętywania i myślenia, które są udziałem odbiorcy mediów. Problemy te wyjaśnia szereg różnych teorii funkcjonujących w literaturze anglo-amerykańskiej i niemieckiej (np. teoria schematów, czy model mentalny). Współcześnie coraz większą rolę w procesach recepcyjnych odgrywają emocje. Wzbudzały one od dawna zainteresowanie badaczy różnych dyscyplin, głównie psychologów, ale także przedstawicieli nauki o mediach i komunikowaniu. Często bohaterowie medialni dają tzw. „impulsy emocjonalne”, które wywołują autonomiczne reakcje odbiorców, np. złość czy śmiech. Procesowi recepcji niekiedy towarzyszy empatia. Jest to specyficzny rodzaj emocji wytwarzający się w sytuacjach kontaktu paraspołecznego (zapośredniczonego). Autor analizuje niektóre teorie związane z tym zagadnieniem, np. teorie mood-management D. Zillmanna czy „teorię przepływu”. Zarówno kognicje, jak i afekty należy rozpatrywać we wzajemnym powiązaniu. Istotną rolę odgrywa infotainment mający znaczenie zarówno funkcjonalne, jak i dysfunkcjonalne. Zagadnienia przedstawione w artykule nie wyczerpują całości problematyki. Obszerną grupę problemów stanowi selekcja treści i powiązane z nią postawy, motywacje oraz rutyna odbiorcza.