Problem Thanatosa : bariery i pożytki andragogicznej refleksji o śmierci

Abstract

Jednym z najistotniejszych rysów kondycji ludzkiej - o czym zwykli przypominać zwłaszcza filozofowie egzystencji - jest świadomość skończoności. Człowiek wie, że wydany został ślepym zjawiskom przyrodniczym i musi umrzeć. Wie, że w trakcie swego kruchego żywota zdany jest na skonstru­owany przez społeczność świat, w którym nie sposób na niczym polegać, bogactwa bowiem rozpływają się, władza w każdej chwili może runąć lub zabić, a bliscy narażeni są na chorobę, szaleństwo i zgon (por. Jaspers , 1990, s. 36-37). Blaise Pascal przedstawił to alegorycznie: „Wyobraźmy sobie gro­madę ludzi w łańcuchach, skazanych na śmierć; co dzień kat morduje jednych w oczach drugich, przy czym ci, którzy zostają, widzą własną dolę w doli swo­ich bliźnich i spoglądając po sobie wzajem z boleścią, a bez nadziei, czekają swojej godziny. Oto obraz doli ludzkiej” (Pascal, 1989, s. 177). Perspektywa niechybnego kresu wprowadza w życie nieusuwalny cień, bezlitośnie powraca­jący problem[...]