On the symbiotic and Orwellian changes of meaning remarks on the theory of research on historical semantic changes

Abstract

Autorka rozważa zagadnienie zmian znaczeniowych wyrazów – klasyczny problem historycznej semantyki leksykalnej – z punku widzenia językoznawstwa postrukturalistycznego. W tym celu przedstawia zarys koncepcji Geoffreya Hughesa, w świetle której powstawanie i modyfikacja znaczeń wyrazów następuje w wyniku działania czynników zewnętrznych, w tym zwłaszcza czynnika społecznego: wielkich procesów cywilizacyjnych (wynalazek druku, rozwój kapitalizmu) i kulturowych (reformacja i kontrreformacja, rewolucja francuska i rosyjska, rozwój ideologii komunistycznej, narodziny faszyzmu). Artykuł omawia także typologię zmian semantycznych Hughesa: 1) zmiany „symbiotyczne”; 2) zmiany „zapośredniczone”, 3) zmiany orwellowskie – ilustrując poszczególne typy zmian przykładami z języka polskiego.