Odwrócona perspektywa : Mała Ameryka Haliny Poświatowskiej

Abstract

Prezentowana tu punktowa „technika oceny”: skompresowana, maksymalnie zawężona (ironią, sarkazmem, słowną krytyczną igraszką) perspektywa oglądu — oto ulubiona strategia poznawcza Poświatowskiej. Przynajmniej ta, zogniskowana na „amerykańską rzeczywistość”. Starannie obrany, zawsze uboczny „posterunek obserwacyjny” to wypróbowany sposób postępowania poetki z Nowym (mało wspaniałym) Światem. Tak spogląda na Amerykę pierwszego dnia pobytu — z okrętowego, szpitalnego iluminatora, przez bulajowe okienko „Batorego”. Tak patrzy na Amerykę i „dnia ostatniego”, kiedy unika abiturienckiej fety i chroni się w uczelnianej izolatce, z której ukradkiem — niczym dziecko przez szparę drzwi — obserwuje rozentuzjazmowany tłum, wkraczających w dorosłość absolwentek college`u. Obserwowana z tej azylanckiej, detalicznie skrupulatnej perspektywy Ameryka nigdy nie wyłoni się już jako atrakcyjny „nowy ląd”, kraj „ogromnych możliwości” i „ziemia obiecana” Starego Świata. Pozostanie zasobną enklawą duchowego niedowładu, krainą pozornie sytych i szczęśliwych ludzi, nieświadomych symptomów choroby, jaka ich toczy. Li tylko „małą Ameryką” trywialnych kłopotów, wcale sporym spłachetkiem ziemi czekającym wciąż na ozdrowieńczą rekultywację, w porządku antropologicznym: rekonwalescencję15. Dla Poświatowskiej — zbyt dobrze zaznajomionej z tajemnicą człowieczeństwa — prawdziwe życie toczy się gdzie indziej. Ameryka zbyt przypomina jedynie pozór owego życia. Dlatego — może zabrzmi to dziwacznie — odrzuca paszport do widmowego raju, jaki daje stypendium Uniwersytetu Stanforda i (wbrew podszeptom przerażonych ziomków) wraca do Polski…