Nadanie telewizyjne utworu audiowizualnego we wspólnotowym, niemieckim i polskim prawie autorskim

Abstract

Telewizja jest działem telekomunikacji zajmującym się zinstytucjonalizowanym przesyłaniem na odległość ruchomych obrazów wraz z dźwiękiem. Nadawane obrazy i dźwięki mogą być utworami audiowizualnymi w rozumieniu prawa autorskiego. Środowiskiem naturalnym, w którym korzystano z utworów audiowizualnych, było kino. Sytuacja zmieniła się, gdy w latach pięćdziesiątych XX w. do powszechnego zastosowania weszła telewizja. W rozwiniętych krajach była ona pierwszą techniką, która w istotny sposób przyczyniła się do zwiększenia kręgu odbiorców utworów audiowizualnych. Widzowie uzyskali możliwość wygodnego zaznajomienia się z twórczością filmową, bez konieczności wychodzenia z domu. We współczesnym prawie autorskim nie budzi wątpliwości, że nadania telewizyjne utworów audiowizualnych są objęte „monopolem autorskim”. Prawo nadania jest elementem „monopolu” w sensie pozytywnym i negatywnym. W efekcie podmioty autorsko uprawnione mogą zgodzić się na nadanie utworu audiowizualnego albo go zabronić. Uprawnienia o charakterze zakazowym nie dotyczą tylko takich zachowań nadawców telewizyjnych, które mieszczą się w ramach instytucji dozwolonego użytku publicznego. Stacja telewizyjna, chcąc nadać utwór audiowizualny, musi najpierw uzyskać zezwolenie podmiotów autorsko uprawnionych. Konieczność taka nie pojawi się jedynie w sytuacji, gdy podmiotem uprawnionym jest sama stacja telewizyjna. Działalność nadawcza stacji telewizyjnych podlega normom prawa autorskiego. Zgodnie z nimi, nadanie utworu audiowizualnego może mieć miejsce w ramach: 1) nadania bezprzewodowego naziemnego, 2) nadania bezprzewodowego satelitarnego, 3) nadania przewodowego, 4) reemisji. Obowiązujące normy prawne omówimy na przykładzie prawa wspólnotowego. Normy prawa niemieckiego i polskiego posłużą za przykład możliwych rozwiązań prawnych dostosowujących prawo kraju członkowskiego do prawa wspólnotowego.