Społeczeństwo ryzyka a pedagogika społeczna

Abstract

Każde demokratyczne państwo jest gwarantem dla żyjących w nim ludzi. Gwarancje te dotyczą bezpieczeństwa zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Gwarancje wewnętrzne odnoszą się do kierowania rozwojem w wielu dziedzinach życia gospodarczego, kulturalno‑oświatowego, politycznego, finansowego, naukowego. Ma to bezpośredni związek z zabezpieczeniem miejsc pracy, emerytur, stypendiów, poziomem wyżywienia, służby zdrowia itp. Bezpieczeństwo zewnętrzne społeczeństwa demokratycznego gwarantowane poziomem dyplomatycznych stosunków międzynarodowych, szczególnie z najbliższymi sąsiadami, jest warunkiem niezbędnym pokoju międzynarodowego oraz stabilizacji wewnętrznej. Międzynarodowe powiązania w sferze polityki, gospodarki i finansów są dla poszczególnych społeczeństw miarą umiejętnej ich współpracy, a także stanowią o dynamice ich rozwoju. Zagrożenia, jakie powstają w wewnętrznych procesach społecznych, mają również odniesienie do relacji zewnętrznych, które intensyfikują się w systemie światowej globalizacji. Zagrożenia te implikują ryzyko dla społeczeństwa oraz jednostki. Przykładem może być wywołany w „kasynie” na Wall Street, aktualny kryzys finansowy, który obejmuje swym zasięgiem prawie cały świat. Tylko dzięki szybkiej międzynarodowej współpracy udało się system bankowo‑finansowy tymczasowo uchronić od katastrofy. Obecny kryzys finansowy porównuje się do kryzysu sprzed osiemdziesięciu lat. Skutki tamtego załamania się rynków finansowych są dokładnie znane. Pedagogika społeczna jest nauką zajmującą się problemami społecznymi i budującą teorie wyjaśniające wiele kwestii społecznych. Napotyka ona wiele barier w bezpośrednim przełożeniu wyników badań teoriopoznawczych i empirycznych na praktykę społeczną. Od poziomu wykształcenia i zaangażowania w sprawy społeczne kadry pedagogicznej zależy w dużym stopniu jej wartość prakseologiczna. Nauczyciel matematyki czy wychowania fizycznego jest także pedagogiem społecznym, który nie może przejść obojętnie wobec problemów socjalnych szkoły, klasy czy poszczególnych uczniów. W teoretycznych rozważaniach nad pedagogiką społeczną i pracą socjalną zauważalne jest duże zróżnicowanie interpretacji tych pojęć. Na gruncie nauki polskiej w definicjach różnicujących pedagogikę społeczną i pracę socjalną dostrzega się dominację aspektów prakseologicznych w pracy socjalnej. „Na skutek rodowodu medycznego i opiekuńczego pracy socjalnej oraz pracowników socjalnych w Europie następuje stopniowe utożsamianie pedagogiki społecznej z pracą socjalną”. Pedagogika społeczna w badaniach empirycznych i w rozważaniach wskazuje na pedagogiczne i społeczne problemy, proponując rozwiązania wariantowe w doskonaleniu praktyki.