Ocena poziomu rozwoju moralnego dzieci w wieku szkolnym

Abstract

Rozpoczęcie nauki szkolnej jest przyczyną bardzo istotnych zmian w sytuacji życiowej dziecka. Zaczyna ono pełnić rolę członka wielu systemów i podsystemów, które funkcjonują często według odmiennych zasad (Mat cza k, 2003). Dziecko — według Roberta Colesa (1999, s. 122) — oficjalnie wychodzi poza system rodzinny i wkracza w świat zewnętrzny. Zgodnie ze zwyczajami i wymogami prawa rodzice zaczynają dzielić się odpowiedzialnością za wychowanie dziecka z całą społecznością, a szczególnie z członkami systemu szkolnego. Nauczyciele i inni uczniowie (a pośrednio ich rodzice) zaczynają wpływać na sposób myślenia i widzenia świata ich dziecka. Wzorce rodzinne, uzupełnione w trakcie nauki w klasach I—VI wzorcami wynoszonymi ze szkoły, stanowią podstawę rozwoju dziecięcej moralności. Mechanizm rozwoju moralnego polega nie tyle na biernym przejmowaniu przez dziecko „gotowych‑i‑danych” przez społeczeństwo reguł moralnych, ile raczej na aktywnym organizowaniu i reorganizowaniu wiedzy moralnej, jaką gromadzi ono w interakcjach z rówieśnikami i dorosłymi (Piaget, 1967; Koh lberg, 1984 za: Trempała, Cz y żowsk a, 2002, s. 111). Rozwój moralny polega bowiem zarówno na aktywnym rekonstruowaniu przez dziecko społecznych norm i zasad postępowania, jak i na tworzeniu idei i sądów moralnych w interakcjach z otoczeniem społecznym (Piaget, 1967; Koh lberg, 1984 za: Trempała, Cz y żowsk a, 2002, s. 126). Postępowanie moralne dziecka warunkowane jest nie tylko wewnętrzną dyspozycją wynikającą z fazy jego rozwoju moralnego, ale również czynnikami sytuacyjnymi i ogólnymi prawami rządzącymi zachowaniami społecznymi.