Komissivnye recevye zanry : sopostavitel'nyj russko-pol'skij aspekt

Abstract

Celem opracowania jest porównanie komisywnych gatunków mowy zakorzenionych w przestrzeni komunikacyjnej kultury rosyjskiej i polskiej. Rozdział pierwszy monografii poświęcony jest prezentacji aparatu pojęciowego genologii lingwistycznej. Szczegółowo omówiono koncepcję gatunków mowy M. Bachtina, poruszono kwestię zestawienia aktów i gatunków mowy, zwrócono uwagę na specyfikę form wypowiedzi z punktu widzenia gramatyki komunikacyjnej. W tej części pracy prezentowane są też typologie gatunków z uwzględnieniem różnych ich aspektów, m.in. intencjonalnego, retorycznego, funkcjonalnego. Zróżnicowanie parametrów gatunkowych interpretowane jest również z perspektywy kulturowej. W rozdziale drugim omówiono etymologię nazw gatunków komisywnych. Szczególną uwagę poświęcono też czasownikom performatywnym. Czasowniki te determinują właściwości poszczególnych aktów i gatunków mowy z kręgu komisywów na tle wypowiedzi asertywnych i deklaratywnych. Kolejnym zagadnieniem podjętym w tym rozdziale jest specyfika związków peryfrastycznych w aspekcie ich potencji konotacyjnych. Przedmiotem rozważań autorki stały się również niewerbalne akty komunikacji towarzyszące komisywnym gatunkom mowy. W rozdziale trzecim zaprezentowano systemowy charakter poddanych analizie gatunków oraz omówiono kryteria wytyczające ich ramy. Istotną rolę odgrywają tu pierwotność i wtórność gatunków, ustna i pisemna forma wypowiedzi, relacje nadawczo‑odbiorcze oraz zależności pomiędzy komponentami illokucyjnymi. Uwzględnienia wymaga również czynnik emocjonalny. W dalszej części pracy uwaga autorki koncentruje się na miejscu wartości w opisie gatunków komisywnych. Na podstawie analizy wybranych typów tekstów wyodrębniono typy wartości na poziomie przedstawieniowym oraz interakcyjnym. Omówiono tu również sposoby aktualizacji intencji komisywności w różnych typach gatunków. Zarysowane w książce spojrzenie na gatunki mowy pozwala odejść od tradycyjnych metod ich badania. Umożliwia to przede wszystkim osadzenie gatunku w kontekście sytuacyjnym oraz traktowanie go jako kategorii scalającej elementy strukturalne wypowiedzi z jej podmiotem wraz z wyznawanym przez niego systemem wartości. Taki kierunek badań daje możliwość uchwycenia dynamicznego modelu rozmaitych form komunikacji, w tym również komisywnych.