Abstract: | Praca podejmuje temat wpływu języka na kategorie konceptualne u osób dwujęzycznych.
Poruszana problematyka omawiana jest na podstawie najnowszych teorii pamięci bilingwalnej
oraz stworzonej na ich kanwie hipotezy transferu konceptualnego autorstwa Scotta Jarvisa i Anety
Pavlenko.
Część teoretyczna przedstawia strukturę pamięci bilingwalnej, zwanej również słownikiem
wewnętrznym, modele sfery konceptualnej oraz istniejące pomiędzy poziomem językowym
i konceptualnym zależności. Te ostatnie rozpatrywane są przez pryzmat teorii względności językowej
i jej zmodyfikowanych wersji: teorii „myślenie dla mowy” (ang. Thinking for Speaking) Dana Slobina,
jak również hipotezy Christiane von Stutterheim. Ostatnim elementem dyskusji jest prezentacja
hipotezy transferu konceptualnego oraz jej ocena pod kątem merytorycznym i empirycznym.
Część badawcza przedstawia dwa projekty zrealizowane zgodnie z zaleceniami autorów
hipotezy transferu konceptualnego. Projekt 1. dotyczy kategoryzacji semantycznej oraz niewerbalnej.
Badane kategorie semantyczne oparte są na eksplikacjach Anny Wierzbickiej i dotyczą relacji
międzyludzkich (przyjaciel, friend, kolega itd.). Projekt 2. to analiza ram konceptualizacyjnych pod
kątem wydarzeń przedstawiających ruch ukierunkowany oraz konstrukcji narracji w pisemnych
relacjach z obejrzanego filmu animowanego. Uzyskane dane w języku polskim i angielskim stanowią
podstawę wniosków, które zaprezentowano w ostatnim rozdziale pracy.
Badania przeprowadzono w Polsce i krajach anglojęzycznych (w Anglii i Irlandii). W skład
badanych populacji weszli monolingwalni Polacy i rodzimi użytkownicy języka angielskiego
(ang. native speakers) oraz Polacy posługujący się językiem angielskim w warunkach naturalnych
(emigranci) i szkolnych (studenci filologii angielskiej). Każda z grup monolingwalnych uczestniczyła
w sesjach badawczych dotyczących odpowiednio języka polskiego i angielskiego. Osoby dwujęzyczne
testowane były w obydwu językach. Dane zebrano za pomocą scenariuszy sytuacyjnych,
kwestionariuszy, oceny podobieństwa, a także opisu narracyjnego krótkometrażowego filmu
animowanego pt. Katedra w reżyserii Tomasza Bagińskiego. |