The language-cognition interface in bilinguals: an evaluation of the conceptual transfer hypothesis

Abstract

Praca podejmuje temat wpływu języka na kategorie konceptualne u osób dwujęzycznych. Poruszana problematyka omawiana jest na podstawie najnowszych teorii pamięci bilingwalnej oraz stworzonej na ich kanwie hipotezy transferu konceptualnego autorstwa Scotta Jarvisa i Anety Pavlenko. Część teoretyczna przedstawia strukturę pamięci bilingwalnej, zwanej również słownikiem wewnętrznym, modele sfery konceptualnej oraz istniejące pomiędzy poziomem językowym i konceptualnym zależności. Te ostatnie rozpatrywane są przez pryzmat teorii względności językowej i jej zmodyfikowanych wersji: teorii „myślenie dla mowy” (ang. Thinking for Speaking) Dana Slobina, jak również hipotezy Christiane von Stutterheim. Ostatnim elementem dyskusji jest prezentacja hipotezy transferu konceptualnego oraz jej ocena pod kątem merytorycznym i empirycznym. Część badawcza przedstawia dwa projekty zrealizowane zgodnie z zaleceniami autorów hipotezy transferu konceptualnego. Projekt 1. dotyczy kategoryzacji semantycznej oraz niewerbalnej. Badane kategorie semantyczne oparte są na eksplikacjach Anny Wierzbickiej i dotyczą relacji międzyludzkich (przyjaciel, friend, kolega itd.). Projekt 2. to analiza ram konceptualizacyjnych pod kątem wydarzeń przedstawiających ruch ukierunkowany oraz konstrukcji narracji w pisemnych relacjach z obejrzanego filmu animowanego. Uzyskane dane w języku polskim i angielskim stanowią podstawę wniosków, które zaprezentowano w ostatnim rozdziale pracy. Badania przeprowadzono w Polsce i krajach anglojęzycznych (w Anglii i Irlandii). W skład badanych populacji weszli monolingwalni Polacy i rodzimi użytkownicy języka angielskiego (ang. native speakers) oraz Polacy posługujący się językiem angielskim w warunkach naturalnych (emigranci) i szkolnych (studenci filologii angielskiej). Każda z grup monolingwalnych uczestniczyła w sesjach badawczych dotyczących odpowiednio języka polskiego i angielskiego. Osoby dwujęzyczne testowane były w obydwu językach. Dane zebrano za pomocą scenariuszy sytuacyjnych, kwestionariuszy, oceny podobieństwa, a także opisu narracyjnego krótkometrażowego filmu animowanego pt. Katedra w reżyserii Tomasza Bagińskiego.