Słowo wstępne

Abstract

Ogłaszaniu dzieł od początku towarzyszyły starania o zdobycie przychylności potencjalnych czytelników oraz – już w „erze Gutenberga” – zachęcenie ich do nabywania wydrukowanych tekstów. Trwałymi śladami owych zabiegów są zalecające wypowiedzi, zamieszczane w książce dawniej i dziś. Teksty te były niegdyś bardzo różnorodne, ale i w obecnych publikacjach występują w licznych wariantach. Dawniej umieszczano je w różnych miejscach: na karcie tytułowej, na jej odwrocie, w składkach poprzedzających publikowane dzieło lub na kartach dodanych po jego zakończeniu. Natomiast w książce współczesnej funkcje reklamowe najczęściej przejmują okładki – zarówno zamieszczane tam elementy graficzne, jak i przekaz słowny. Autorzy, drukarze, księgarze oraz inne osoby, którym z różnych względów zależało na promowaniu pisarzy i konkretnych utworów, starannie przygotowywali niegdyś literacką ramę wydawniczą dzieł, ponieważ sprzyjało to lepszemu nawiązywaniu relacji z odbiorcami. W tym zakresie współcześnie, w związku z nowymi możliwościami technicznymi, zmieniły się jedynie formy oddziaływania na potencjalnych czytelników. Badania nad elementami delimitacji dzieła w dawnych edycjach (także zalecającymi) od kilku dziesięcioleci prowadzą pracownicy Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki na Uniwersytecie Śląskim. Są one inspirowane przez szkołę badawczą utworzoną przez Renardę Ocieczek na katowickiej polonistyce.