Polacy i Ukraińcy na Wołyniu do 1939 roku

Abstract

Wołyń to kraina leżąca na wschód od Bugu — w dorzeczu Prypeci, między Polesiem na północy a Podolem na południu. Po zawarciu Unii Lubelskiej województwo wołyńskie ze stolicą w Łucku stało się częścią Korony Królestwa Polskiego. Granice administracyjne, w jakich pozostawał Wołyń, zmieniały się znacznie na przestrzeni wieków. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów w skład województwa wołyńskiego wchodziły powiaty łucki, włodzimierski i krzemieniecki. Po rozbiorach gubernia wołyńska w granicach Imperium Rosyjskiego objęła większość ziem dawnego województwa uszczuplonego jednak o obszar, który na południu zajęła Austria. W skład guberni weszła także część ziemi chełmskiej i dawnego województwa brzesko‑litewskiego oraz dwa powiaty dawnego województwa kijowskiego: żytomierski i owrucki, okrojone jednak poważnie na wschodzie. Losy zmagań polsko‑bolszewickich z lat 1919—1920 przesądziły o ukształtowaniu się granicy wschodniej Rzeczypospolitej. Przyłączenie części Wołynia do Polski postanowiono w układzie zawartym przez Semena Petlurę i Józefa Piłsudskiego w przededniu wyprawy kijowskiej. Jednak wobec rozwoju sytuacji wojennej to nie przedstawiciele niepodległej Ukrainy Semena Petlury (Ukraińskiej Republiki Ludowej), a delegaci Rosji Sowieckiej i sowieckiej Ukrainy stali się ostatecznie sygnatariuszami traktatu pokojowego. Granica nakreślona w preliminariach pokojowych i formalnie zatwierdzona w traktacie ryskim przecinała gubernię wołyńską, dzieląc ją na połowę. Obszar leżący między Bugiem a Zbruczem, o powierzchni niespełna 36 tys. km², wchodził w skład Rzeczypospolitej jako województwo wołyńskie. Tworzyły je powiaty włodzimierski, kowelski, łucki, rówieński, dubieński, krzemieniecki, horochowski, kostopolski, zdołbudowski, sarneński i lubomelski.