Abstrakt: | Tekst ten stanowi rodzaj refleksyjnego podsumowania badań empirycznych prowadzonych na
Górnym Śląsku w latach 1985—1993. Głównym ich celem były: zdefiniowanie podstawowych
problemów tego „katastroficznego” i „skansenowego” regionu Polski oraz Europy, rekonstrukcja
projektowanych działań restrukturyzacyjnych, a także opis społecznych i gospodarczych konsekwencji
ich realizacji.
Wyniki tych badań i obserwacji pozwalają na sformułowanie generalnej tezy dotyczącej
ogólnego stanu Górnego Śląska. Jest to region dotknięty klęską ekologiczną, zaniedbany infrastrukturalnie
i zacofany gospodarczo. Posiada zdeformowaną strukturę zatrudnienia, jest traktowany
przez polityczne centrum i regionalne lobby przemysłowe jako „surowcowa enklawa
kraju” , cechuje go duży stopień społecznej dezintegracji, a znaczna część zbiorowości regionalnej
podlega procesowi wykorzenienia kulturowego.
Zaniechanie działań modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych lub przeprowadzenie ich
w sposób niewłaściwy może grozić na Górnym Śląsku:
— eskalacją działań i tendencji separatystycznych oraz autonomicznych podejmowanych przez
część ludności rodzimej i polityczne jej reprezentacje,
— eskalacją konfliktów między ludnością rodzimą oraz napływową,
— radykalnym wzmocnieniem pozycji mniejszości niemieckiej na Górnym Śląsku, zwłaszcza
wówczas, gdy otrzyma ona kapitałowe i polityczne wsparcie ze strony Niemiec,
— erozją polskiej tożsamości narodowej,
— zdominowaniem regionalnej sceny politycznej przez radykalne ugrupowania populistyczne,
— niekontrolowanym wybuchem społecznym, buntem i rebelią w najbardziej zdegradowanych
częściach regionu. |