Realna różnica między istotą a istnieniem według Tomasza z Akwinu

Abstract

Spór o realną różnicę istoty i istnienia w bycie złożonym rozpoczął się wraz z wystąpieniem Idziego Rzymianina na Uniwersytecie w Paryżu około 1276 roku. Swoimi korzeniami sięga on jednak doktryny Tomasza z Akwinu. W niniejszym artykule podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie o to, czy możemy doszukać się realnej różnicy w poglądach Akwinaty. Problem polega bowiem tutaj na tym, iż po pierwsze, nie znajdziemy bodaj ani jednego tekstu, w którym Tomasz nazywa dosłownie różnicę istoty i istnienia realis. Po drugie, wśród historyków można wyśledzić głosy zarzucające Tomaszowi, że w gruncie rzeczy realna różnica to sztuczny zlepek niezgodnych z sobą elementów zaczerpniętych z tradycji arystotelesowskiej i neoplatonizmu. Nie ma tutaj niczego nowatorskiego lub też rewolucyjnego. Do tego dochodzi jeszcze opinia stwierdzająca wprost, iż realna różnica pojawia się już w koncepcji Arystotelesa lub że jej twórcą jest Idzi Rzymianin, a nie Tomasz.