Aktywność społeczno-zawodowa kobiet wiejskich na przykładzie gminy Trzebinia

Abstract

Praca stanowi stanowi próbę oceny zjawiska aktywności społeczno – zawodowej kobiet wiejskich z terenu gminy Trzebinia. Do zbadania tej problematyki posłużyła wybrana próba kobiet zamieszkujących wszystkie sołectwa (10) gminy Trzebinia oraz przedstawicieli lokalnych środowisk opiniotwórczych. Kwestionariusz ankiety oraz wywiad pogłębiony posłużyły za narzędzia badawcze. Obszar wiejski gminy Trzebinia, jako teren badań, został wybrany ze względu na szczególne uwarunkowania geograficzno – historyczne. Gmina położona jest w zachodniej części Małopolski, w pobliżu dwóch wielkich ośrodków miejskich : Krakowa i Katowic. Zarówno usytuowanie na mapie Polski jak i ścisłe powiązanie z przemysłem ciężkim, przesądziło o zurbanizowanym charakterze terenów wiejskich tej gminy. Życie kobiet wiejskich dostosowane jest do specyfiki życia na tym terenie. Mocne korzenie kulturowe osadzone w dawnej Galicji, zauważalna działalność społeczna kobiet w tym regionie oraz ich trudna sytuacja ekonomiczna ze względu na wysokie bezrobocie, stanowi tło dla przeprowadzonych badań. Rozdział I pracy jest wprowadzeniem do tematyki badań. Stanowi historyczne tło dla problematyki aktywności kobiet wiejskich, ukazuje życie tych kobiet zmieniające się na przestrzeni lat, proces kształtowania się pozycji rodzinnej i społecznej, określa podstawowe funkcje kobiety wiejskiej. Problematyka aktywności społecznej i zawodowej kobiet wiejskich została przedstawiona w Rozdziale II. Pkt.1 tego rozdziału charakteryzuje pojęcie aktywności i aktywizacji. Omówiona została także działalność społeczna kobiet. Ważnym kontekstem dla tej problematyki jest, szczególnie w przypadku kobiet wiejskich, posiadanie i organizacja czasu wolnego. Rozdział ten omawia również zagadnienia dotyczące aktywności zawodowej kobiet zwracając uwagę na szczególną sytuację kobiet wiejskich pracujących zawodowo. Bezrobocie jest bolączką nas wszystkich. Problem ten najbardziej dotkliwie odczuwają kobiety, a zwłaszcza kobiety wiejskie. Pewną nadzieją na poprawę tego stanu rzeczy są profesjonalne programy mające na celu aktywizację zawodową kobiet w zakresie ich szkolenia, doskonalenia zawodowego,przekwalifikowania, dostosowywania do pracy w nowych warunkach. Jeden z takich programów – Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich, finansowany ze środków Banku Światowego, opisany został w Rozdziale II. Tematem zamykającym tę część pracy jest przyszłość polskiej wsi. Rozdział III dotyczy problematyki metodologii pracy. Opisany w nim został obiekt badań - próba składająca się z 335 kobiet zamieszkujących tereny wiejskie gminy Trzebinia. Określona została procedura związana z przygotowaniem i organizacją badań uwzględniająca metody i techniki badawcze. Wyjaśnione zostały przesłanki przemawiające za sposobem doboru próby do badań oraz kwestie dotyczące pilotażu, a następnie weryfikacji narzędzi badawczych. Sformułowane hipotezy określają główne problemy, zależności odnoszące się do tematyki badań. Szczegółowa specyfikacja problematyki badawczej przedstawiona została przy pomocy zmiennych i wskaźników. Analiza socjologiczna aktywności społeczno – zawodowej kobiet wiejskich z terenu gminy Trzebinia przedstawiona jest w Rozdziale IV. Tę część pracy rozpoczyna charakterystyka społeczno – demograficzna respondentek. Problematykę aktywności społecznej respondentek określają następujące czynniki : zaangażowanie kobiet wiejskich w działalność społeczną, wpływ wychowania, światopoglądu, preferencji na kształtowanie się społecznych postaw respondentek. Kolejnym blokiem tematycznym omówionym w Rozdziale IV jest aktywność zawodowa, która dodatkowo skonfrontowana została z działalnością społeczną respondentek. . Bezrobocie jako nieodłączny czynnik wiążący się z perspektywą utraty pracy, został zbadany i opisany pod kątem przyczyn występowania tego zjawiska, środków zaradczych (kursy, szkolenia) podejmowanych zarówno przez same respondentki jak i instytucje do tego powołane (Powiatowy Urząd Pracy). Zjawisko aktywności społeczno – zawodowej respondentek poddane zostało ocenie przedstawicieli lokalnych środowisk opiniotwórczych. Ocena ta została dokonana przy użyciu narzędzia badawczego jakim jest wywiad pogłębiony przeprowadzony z 28 osobami. Uzupełnieniem tematyki badań są materiały źródłowe dokumentujące działalność społeczną, głównie kobiet, na terenie gminy Trzebinia. Rozdział IV zamyka pkt. 10 będący weryfikacją hipotez badawczych oraz pkt. 11 przedstawiający najważniejsze wnioski z przeprowadzonych badań.