Skip navigation

Please use this identifier to cite or link to this item: http://hdl.handle.net/20.500.12128/4961
Title: Znaczenie dialogu obywatelskiego dla kształtowania polityki regionalnej województwa śląskiego na tle polityki spójności Unii Europejskiej
Authors: Mandrysz, Witold
Advisor: Wódz, Kazimiera
Keywords: polityka spójności Unii Europejskiej; polityka regionalna Województwa Śląskiego
Issue Date: 2007
Publisher: Katowice : Uniwersytet Śląski
Abstract: Polska od kilkunastu lat wraz z procesem transformacji społecznej, gospodarczej i politycznej, przechodzi proces decentralizacji, polegający między innymi na przejmowaniu od władz centralnych części kompetencji dotyczących zaspakajania podstawowych potrzeb społecznych przez lokalną i regionalną władzę samorządową. Wśród wielu dziedzin, jakie znalazły się w zakresie podejmowanych przez władze samorządowe działań, obok niektórych zadań z zakresu edukacji, zabezpieczenia społecznego, opieki zdrowotnej i wielu innych, znajduje się polityka rozwoju. Polityka ta prowadzona jest, a przynajmniej być powinna, niezależnie od wielkości obszaru, jaki dana jednostka terytorialna obejmuje. Dlatego zarówno samorządowe władze gmin, powiatów, jak i regionów, prowadzą niezależną politykę rozwoju. Przesilenie społeczno-politycznego przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku doprowadziło również do gwałtownego wzrostu oddolnej aktywności społecznej, prowadzącej do intensywnego przyrostu różnego rodzaju stowarzyszeń, fundacji i organizacji społecznych. Organizacje społeczne, nazywane również organizacjami pozarządowymi, skupiające aktywne jednostki funkcjonujące w danej zbiorowości, podejmujące wielorakie działania na rzecz swoich członków, większych grup społecznych, bądź też dla tzw. dobra wspólnego, a nie będące jednocześnie instytucjonalnie zaangażowane w sprawowanie władzy lub podejmowanie decyzji politycznych, należą do szeroko rozumianego społeczeństwa obywatelskiego. Tego typu organizacje pozarządowe, pośród wielu sfer swej aktywności, podejmują również działania na rzecz rozwoju społecznogospodarczego. Nowoczesne organizacje społeczne w swym działaniu wchodzą w skomplikowane relacje z władzą publiczną różnego szczebla. Wynika to między innymi z nakładających się sfer podejmowanych działań przez te organizacje i władze publiczne, co prowadzi często do współpracy, bądź do realizacji tych działań przez NGOsy w imieniu władz publicznych, ze środków przekazanych organizacjom pozarządowym przez te władze. Organizacje te, wywodząc się ze środowisk lokalnych i prowadząc swą działalność bezpośrednio w społeczeństwie, są posiadaczami specyficznej wiedzy dotyczącej rzeczywistych potrzeb społecznych, stając się tym samym wartościowym źródłem informacji dla decydentów. Włączanie przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego przez władze publiczne w planowanie polityki lub opracowywania konkretnych działań podejmowanych na rzecz danej społeczności, jest przejawem traktowania ich jako partnerów w dialogu obywatelskim. 6 Dialog taki zakłada poszukiwanie rozwiązań politycznych konkretnych kwestii w drodze konsensusu, pomiędzy władzą publiczną a szeroką reprezentacją pozarządowych organizacji społecznych, charytatywnych, ekologicznych gospodarczo-biznesowych, kulturalnosportowych, szkoleniowo-edukacyjnych itp. Dialog tego rodzaju prowadzony jest również na różnych poziomach w zakresie polityki rozwoju lokalnego czy regionalnego, a także ogólnokrajowego. Szczególne znaczenie dla prowadzenia polityki rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce, przyniósł proces integracji z Unią Europejską, którego zwieńczeniem było przyjęcie naszego kraju w struktury Wspólnoty w maju 2004 roku. Akcesja do struktur europejskich przyniosła Polsce możliwość korzystania ze środków, jakie Unia Europejska przeznacza w ramach Funduszy Strukturalnych na kompensację różnic w rozwoju społecznogospodarczym w poszczególnych regionach Wspólnoty. Wejście Polski do UE spowodowało, iż Województwo Śląskie jako region stało się podmiotem polityki spójności Unii. Daje to możliwość projektowania polityki rozwoju regionalnego Województwa Śląskiego, borykającego się z wieloma problemami natury społeczno-gospodarczej, w oparciu o Fundusze Strukturalne, przy zachowaniu zasad z tym związanych. Dotacje jakie można uzyskać z budżetu Unii Europejskiej są jedyną szansą dla bardzo ograniczonych w swych możliwościach finansowych polskich regionów na podjęcie strukturalnych działań rozwojowych. Standardy prowadzenia działań i podejmowania decyzji politycznych w Unii zakładają szeroką partycypację organizacji pozarządowych w planowaniu strategicznych założeń polityki rozwoju, jak i uczestnictwa w konkretnych projektach finansowanych ze środków pomocowych Unii. Zasady realizacji polityki rozwoju regionalnego w oparciu o Fundusze Strukturalne obligują władze publiczne do szerokich konsultacji społecznych w zakresie podejmowanych działań. Konsultacje takie mogą być przykładem realizacji koncepcji dialogu obywatelskiego. Rozprawa ta ma na celu określenie znaczenia jakie dialog obywatelski, czyli szeroka partycypacja organizacji społeczeństwa obywatelskiego, wywiera na kształtowanie polityki rozwoju regionalnego w Województwie Śląskim. Zainteresowanie autora budzi również wpływ jaki na rozwój tej partycypacji ma realizacja w regionie polityki spójności Unii Europejskiej. Praca ta składa się z dwóch części, z których pierwsza odnosi się do zagadnień teoretycznych, opisujących z jednej strony podstawy definicyjne pracy, a z drugiej strony rozwój i obecny stan znaczących ze względów definicyjnych relacji i instytucji społecznych. Na część pierwszą składają się trzy rozdziały. Pierwszy z nich charakteryzuje pokrótce 7 najistotniejsze, ze względu na potrzeby tej pracy, teorie dotyczące społeczeństwa obywatelskiego. Odnosi się on do relacji jakie zachodzą pomiędzy tymże społeczeństwem obywatelskim, a władzą publiczną i tzw. społeczeństwem gospodarczym, gdzie to ostatnie reprezentowane jest przez przedstawicieli świata produkcji, finansów i biznesu. Jest to krótki i niepełny przegląd najbardziej podstawowych koncepcji opracowanych w historii myśli społecznej, podejmujących próbę charakterystyki tego, czym jest społeczeństwo obywatelskie i jaka jest jego rola w stosunku do innych elementów życia społeczno-politycznego, Jego celem jest przedstawienie jak ewaluowało postrzeganie koncepcji społeczeństwa obywatelskiego w zależności o momentu historycznego, ale również w zależności od przyjętych przez poszczególnych teoretyków założeń społeczno-ideologicznych. Założeniem autora było przedstawienie podstawowych zagadnień tych koncepcji teoretycznych nie zaś dokładana ich analiza, gdyż mają one stanowić jedynie teoretyczne wprowadzenie do omawianych w dalszych rozdziałach zagadnień. W tym miejscu przytoczone są również współczesne koncepcje społeczeństwa obywatelskiego, jak i rola jaką przypisują one funkcjonującym w jego zakresie organizacjom pozarządowym. Szeroko pojęte organizacje pozarządowe są niezbędnym elementem funkcjonowania dialogu obywatelskiego, stąd też konieczna jest, jak się wydaje, prezentacja sposobu ich postrzegania, jak i definiowania ich roli i zadań. Wskazuje się również na znaczenie, jakie dla rozwoju organizacji pozarządowych jak i dla zwiększenia ich znaczenia w kształtowaniu polityki na różnych szczeblach jej prowadzenia odgrywa proces decentralizacji sprawowania władzy. Rozdział drugi zawiera podstawy teoretyczne potrzebne do zdefiniowania czym jest dialog obywatelski, którego źródeł należy szukać w koncepcjach demokracji deliberatywnej, demokracji partycypacyjnej, czy też demokracji konsensualnej. Przedstawione są tam przyczyny, z powodu których tradycyjny, biurokratyczny sposób sprawowania władzy stał się nieefektywny, co doprowadziło do potrzeby poszukiwania partnerskiego modelu zarządzania publicznego, jako formy skutecznego zaspakajania potrzeb społecznych, przez władzę publiczną. Wskazano na najnowsze tendencje pozyskiwania legitymizacji działań i decyzji władz publicznych, odwołującej się do szerokiej opinii publicznej w dobie społeczeństwa informacyjnego. W rozdziale drugim przedstawiony jest również rozwój dialogu społecznego jako poprzedzającego koncepcje dialogu obywatelskiego, wypracowującego metody i zasady podejmowania dialogu władzy publicznej z partnerami społecznymi. Rozwój dialogu społecznego swoją dynamikę zawdzięcza regulacjom wprowadzonym przez instytucje Wspólnoty Europejskiej, która to organizacja wprowadziła konsultacje z partnerami społecznymi do podstawowych zasad swojego funkcjonowania, stosując ją szeroko 8 w praktyce podejmowania decyzji o znaczeniu społeczno-gospodarczym. Unia Europejska wypracowała standardy prowadzenia dialogu społecznego, które obowiązują jej członków w tym Polskę. Rozwój dialogu społecznego w Polsce, którego historyczne początki sięgają lat osiemdziesiątych, stanowił podstawę do stworzenia klimatu umożliwiającego wprowadzenie dialogu obywatelskiego do praktyki sprawowania władzy. W ramach dialogu społecznego wypracowane zostały mechanizmy prowadzenia konsultacji, które stały się podstawą do włączania szerszego zakresu przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego do procesu konsensualnego mechanizmu legitymizacji działań władz publicznych. Zakończenie tego rozdziału stanowi omówienie koncepcji dialogu obywatelskiego. Wskazuje się tam na źródła tej koncepcji, których bezpośrednio należy poszukiwać w dokumentach programowych Unii Europejskiej, a w szczególności w European Governance - A White Paper, gdzie określa się standardy konsultacji działań i decyzji politycznych podejmowanych przez instytucje Wspólnoty z szeroko pojętymi przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego. W późniejszym okresie standardy te stały się promowaną zasadą funkcjonowania władz publicznych w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Kolejne fragmenty tego rozdziału odnoszą się do rozwoju idei, jak i praktycznego wprowadzania dialogu obywatelskiego jako metody sprawowania władzy przez władze publiczne w Polsce. Niezwykle krótka, ale dosyć dynamiczna historia wprowadzania tej koncepcji do polskich realiów podejmowania decyzji politycznych jest bezpośrednio związana z akcesją naszego kraju do struktur Unii Europejskiej i wynikającą z tego potrzebą dostosowania standardów prawno-politycznych do stosowanych w tym zakresie rozwiązań preferowanych we Wspólnocie. Zasada partnerstwa społecznego, stojąca w bezpośrednim związku z praktyką dialogiem obywatelskiego, jest jedną z generalnych zasad polityki spójności UE, co zmusza wszystkie kraje członkowskie zainteresowane pomocą ze środków Funduszy Strukturalnych do realizowania tejże zasady, między innymi poprzez prowadzenie szerokich konsultacji społecznych w zakresie projektowania i wdrażania planów i strategii polityki rozwoju danego kraju. Ostatni rozdział pierwszej części tej rozprawy poświęcony jest możliwościom kreowania i realizowania polityki rozwoju regionalnego w Województwie Śląskim. Aby scharakteryzować kierunki rozwoju polityki regionalnej i podejmowane w jej zakresie działania zmierzające do poprawy warunków społeczno-gospodarczych Województwa Śląskiego, przedstawiono z jednej strony podstawowe pojęcia dotyczące zasad polityki regionalnej, jak i regionu, jako podmiotu tejże polityki. Określono również jakie warunki winien spełniać region, aby mógł prowadzić samodzielnie efektywną politykę rozwoju. Przedstawiono także krótką charakterystykę procesu decentralizacji systemu sprawowania 9 władzy w Polsce. Proces ten, rozpoczynający się od pierwszej reformy administracyjnej z 1990 roku wprowadzającej pierwszy stopień samorządu terytorialnego, jak i ograniczony w swych możliwościach samorząd regionalny, aż po reformę administracji z roku 1998, wprowadzającej trzystopniowy model samorządu terytorialnego, doprowadził do powstania 16 dużych regionów, z uprzednich 49 województw, które wyposażone są w możliwość podejmowania działań w zakresie kształtowania polityki regionalnej. Województwo Śląskie, jako podmiot polityki regionalnej, tworzyło i realizowało programy strategiczne zmierzające do poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej, bądź projektujące działania zakładające taki rozwój. Aby przedstawić nowe warunki rozwoju regionalnego w dobie członkostwa Polski w Unii Europejskiej scharakteryzowano dynamikę rozwoju idei spójności społecznogospodarczej Wspólnoty. Opisano zasady stosowania polityki strukturalnej Unii, która to polityka stanowi dla Polski i Województwa Śląskiego podstawowe wyzwanie i szansę rozwoju z uwagi na środki, jakie są na nią przeznaczone. W tej części rozdziału opisano również zasady, cele i priorytety stosowania instrumentów polityki strukturalnej, jakimi są Fundusze Strukturalne i inne narzędzia finansowe przeznaczone na finansowanie działań prorozwojowych w państwach członkowskich Wspólnoty. Wśród generalnych zasad polityki strukturalnej wymienić należy zasadę partnerstwa, stanowiącą o konieczności włączania przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego do prac nad projektowaniem działań, których finansowanie ma pochodzić ze środków Wspólnotowych. Opisano w tym miejscu poszczególne fundusze, które stanowią, bądź staną się podstawowym źródłem finansowania działań prorozwojowych, podejmowanych również w Województwie Śląskim. Przedstawienie zasad finansowania działań z Funduszy Strukturalnych, jak i celów polityki strukturalnej, czy inaczej polityki spójności Wspólnoty, pozwoliło scharakteryzować podjęte przez stronę Polską działania zmierzające do absorpcji środków pochodzących z tego źródła. Działania te przejawiały się głównie w tworzeniu dokumentów strategicznych i programowych dotyczących koncepcji rozwoju kraju, a także rozwoju regionalnego. Tworzone dokumenty musiały odpowiadać wymaganiom i standardom Unii Europejskiej, co między innymi przejawiało się w prowadzeniu konsultacji społecznych w trakcie ich projektowania. Jak też określenia roli i funkcji jaką przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego będą odgrywali w kształtowaniu decyzji politycznych z zakresu rozwoju regionalnego, a także możliwości i zasad ich uczestnictwa w projektach finansowanych ze środków przeznaczonych na politykę spójności UE. W tej części rozdziału przedstawiono również dokumenty strategiczne opracowane przez władze Województwa Śląskiego, których 10 zapisy były formułowane również z uwzględnieniem możliwości rozwoju jakie stanęły przed tym regionem w związku z integracją Polski z Unią Europejską. Druga, praktyczna część tej rozprawy składająca się z czterech rozdziałów i podsumowania badań, zawiera przedstawienie założeń metodologicznych i podjętych procedur badawczych. Rozdział czwarty rozprawy, a jednocześnie pierwszy części praktycznej, stanowi omówienie metodologicznych założeń podjętych badań. W rozdziale tym przedstawiono jej przedmiot, ogólne i szczegółowe cele pracy, jak i główne pytania badawcze. Przedstawiono również wybrane metody i techniki badawcze, którymi posługiwano się w procesie pozyskiwania i analizowania danych. Wśród stosowanych w badaniu metod badawczych znalazł się wywiad swobodny, czy też inaczej pogłębiony i analiza treści dokumentów. W przeprowadzonych wywiadach zwrócono się o opinie do przedstawicieli aktorów dialogu społecznego funkcjonujących w ramach Śląskiej Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego, jak i do aktorów dialogu obywatelskiego prowadzonego w Województwie Śląskim w zakresie polityki rozwoju regionalnego. Zapisy wytypowanych do badania dokumentów analizowano pod kontem zawartych w nich treści dotyczących funkcjonowania dialogu obywatelskiego w zakresie polityki regionalnej. W rozdziale tym przedstawiono również dobór próby badawczej jak i przebieg poszczególnych etapów badań. Kolejne trzy rozdziały części badawczej przedstawiają analizę materiału badawczego. Aby poznać opinie przedstawicieli pozarządowych organizacji społecznych, gospodarczobiznesowych, stowarzyszeń samorządowych, instytucji powołanych do prowadzenia działań na rzecz rozwoju regionalnego, a także różnego rodzaju instytucji publicznych odpowiedzialnych za podejmowanie decyzji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki, zmierzających do zwiększenia rozwoju społeczno-gospodarczego Województwa Śląskiego, na temat wzajemnych relacji szeroko pojętych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a władzą publiczną w zakresie tej polityki, przeprowadzono wywiady pogłębione z przedstawicielami wyżej wspomnianych typów organizacji i instytucji. Podobne wywiady zostały przeprowadzone z obserwatorami sceny społeczno-politycznej niezaangażowanymi bezpośrednio w tego typu relacje. Analizowany materiał zaprezentowano pod kątem opinii respondentów na temat: poziomu otwartości władz publicznych na opinie organizacji pozarządowych, oceny skuteczności, zaangażowania i motywów podejmowania konsultacji, pozycji organizacji pozarządowych w procesie konsultacji, oceny standardów prowadzenia konsultacji w krajach Unii Europejskiej i wpływu tych standardów na rozwój dialogu obywatelskiego w Polsce, znaczenia Funduszy Strukturalnych dla rozwoju Polski 11 i Województwa Śląskiego, potrzeby łączenia się organizacji pozarządowych w większe struktury dla zwiększenia swojego wpływu na władzę publiczną, jak również opinii na temat prowadzonej w Polsce i w regionie polityki rozwoju regionalnego. Opinie partnerów społecznych wchodzących w skład Śląskiej Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego, zebrane w przeprowadzonych wywiadach, wśród których znaleźli się przedstawiciele związków zawodowych, pracodawców i przedstawicieli władz publicznych, zaprezentowano w rozdziale szóstym tej pracy. Dialog społeczny w tak zindustrializowanym regionie jak Górny Śląsk, w sposób znaczący może wpływać na kształt podejmowanej polityki regionalnej, a punkt widzenia jego aktorów będzie reprezentacją interesów znaczących grup społecznych i grup interesu w tym regionie. Stanowiska respondentów przedstawiono w odniesieniu do następujących tematów: znacznie śląskiej WKDS w kształtowaniu polityki regionalnej Województwa Śląskiego, ocena efektywności prowadzonego na Śląsku dialogu społecznego, powody zaangażowania władz publicznych w dialog społeczny, ocena wpływu poszczególnych partnerów dialogu społecznego i ich znaczenia dla kształtowania polityki regionalnej, ocena realizowanej polityki rozwoju regionalnego w województwie. Kolejny, siódmy rozdział poświęcony jest prezentacji analizy treści dokumentów. Przedstawiono w nim trzy rodzaje dokumentów. Pierwszym rodzajem są Wspólnotowe dokumenty prawno-polityczne odnoszące się do strategii i zasad prowadzenia polityki rozwoju Unii Europejskiej, jak i poszczególnych państw członkowskich, a także zasad realizowania projektów finansowanych z Funduszy Strukturalnych. Zwracano uwagę na zawarty w nich sposób definiowania relacji organizacji pozarządowych z władzą publiczną, zasad jakie powinny obowiązywać tych partnerów w procesie kształtowania założeń polityki regionalnej i wdrażaniu jej działań. Informacje te pozwalają na charakterystykę standardów Unii Europejskiej w zakresie współpracy władz publicznych z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego w dziedzinie prowadzenia polityki regionalnej, które to standardy obowiązują wszystkie kraje członkowskie i ich regiony w tym Polskę i Województwo Śląskie. Drugi rodzaj dokumentów to strategie rozwojowe i dokumenty programowe władz polskich stworzone po roku dwutysięcznym, czyli w momencie funkcjonowania nowych jednostek administracyjnych, jakimi jest 16 regionów i w sytuacji zintensyfikowanych działań związanych z akcesją Polski do struktur Wspólnoty Europejskiej. Wśród tych dokumentów znajduje się Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2000-2006 i odnoszący się do pierwszego okresu korzystania przez Polskę ze środków UE, przeznaczonych między innymi 12 na rozwój regionalny, Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Prezentowane tam są również wyniki analizy najnowszego dokumentu strategicznego związanego z możliwością absorpcji środków z Funduszy Strukturalnych na okres programowania 2007-2013, którym jest Narodowa Strategia Spójności (Narodowa Strategia Ram Odniesienia) na lata 2007-2013. Wyżej wspomniane dokumenty analizowane były pod kątem odwoływania się ich zapisów do koncepcji partnerstwa i dialogu społecznego w kwestii programowania i podejmowania działań dotyczących rozwoju kraju. Poszukiwano w nich odniesień i powodów jakie skłaniały ich twórców do tworzenia zapisów obligujących władze publiczne, różnego szczebla do nawiązywania relacji partnerskich z przedstawicielami organizacji pozarządowych i prowadzenia konsultacji społecznych w zakresie prowadzenia działań zmierzających do podniesienia stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego regionów. Trzecim rodzajem dokumentów, który został poddany analizie były: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2015 i jej nowelizacja wprowadzona w 2005 roku, czyli w momencie uzyskania pierwszych doświadczeń z faktycznego członkostwa Polski we Wspólnocie, którym była Strategia Województwa Śląskiego na lata 2000-2020. Kolejnym aktem poddanym analizie był dokument programowy projektujący działania rozwojowe w województwie w oparciu o środki z Funduszy Strukturalnych UE, którym jest Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Szczególny charakter tego dokumentu wynika z faktu, iż projektuje on konkretne priorytety działań rozwojowych w Województwie Śląskim w oparciu o Fundusze Strukturalne i w odróżnieniu od np. Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004-2006 ma on charakter specyficznie regionalny, a nie centralny, tworzony był również w regonie, a nie jak to miało miejsce w przypadku poprzedniego okresu programowania, przez władze centralne. Strategie rozwoju i dokumenty programowe Województwa Śląskiego były poddane analizie w oparciu o analogiczne założenia, jak wymienione wyżej dokumenty opracowane na poziomie państwa polskiego. Ich celem było określenie przypisywanej pozycji organizacjom pozarządowym w procesie planowania i prowadzenia działań na rzecz rozwoju regionalnego, sposobu włączania tych organizacji w proces decyzyjny i możliwości wyrażania ich opinii na ten temat. Określano również powody, dla których regionalna władza publiczna deklarowała chęć prowadzenia dialogu obywatelskiego w zakresie polityki rozwoju regionalnego. Część praktyczną zamyka krótkie podsumowanie badań, zawierające zbiorcze przedstawienie konkluzji wynikających z trzech omówionych powyżej rozdziałów badawczych. W tym miejscu przedstawiono zestawienie wniosków dotyczących analizy wywiadów pogłębionych dotyczących dialogu obywatelskiego w zakresie prowadzonej 13 polityki regionalnej w Województwie Śląskim, dialogu społecznego prowadzonego w ramach Śląskiej Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego w odniesieniu do analogicznej problematyki, jak i analizy treści dokumentów politycznych, strategicznych i programowych opracowanych na poziomie Unii Europejskiej, Polski i Województwa Śląskiego. Całość rozprawy zamyka Zakończenie, Bibliografia określająca podstawową literaturę, która stanowiła bazę teoretyczną autora w trakcie opracowywania tej pracy i Aneks zawierający Załączniki do pracy. Zakończenie jest próbą skonfrontowania założeń i pytań badawczych opracowanych na podstawie teoretycznych podstaw tej pracy z wynikami uzyskanymi w procesie badawczym. W tym miejscu dokonano próby odpowiedzi na sformułowane w części metodologicznej pytania w oparciu o konkluzje wynikające z przeprowadzonej analizy opinii respondentów zebranych w wywiadach i treści dokumentów. Odpowiedź na wyżej wspomniane pytania stanowi podstawę weryfikacji trafności założeń badawczych, jak i konkluzji dotyczących dalszego kształtowania się relacji pomiędzy władzą publiczną, a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w zakresie tworzenia i realizowania polityki regionalnej w Województwie Śląskim.
URI: http://hdl.handle.net/20.500.12128/4961
Appears in Collections:Rozprawy doktorskie (WNS)

Files in This Item:
File Description SizeFormat 
Mandrysz_Znaczenie_dialogu_obywatelskiego_dla_ksztaltowania_polityki.pdf1,67 MBAdobe PDFView/Open
Show full item record


Items in RE-BUŚ are protected by copyright, with all rights reserved, unless otherwise indicated.