"Sum res mythologica": "cogito" jako mit

Abstract

"Celem niniejszego tekstu nie jest bynajmniej próba odmitologizowania podmiotu kartezjańskiego i jego ontologizacja. Nie dotrzemy do istoty cogito, nie zbadamy też jego kulturowych uwarunkowań i osadzenia w siedemnastowiecznym Weltanschauung. Wprost przeciwnie, artykuł ten z premedytacją podąża utartą ścieżką kalek i klisz, a nawet podręcznikowych komunałów i akademickich sloganów, stawiając sobie za przedmiot rozważań nie esencjalny podmiot kartezjański, lecz zmitologizowany konstrukt przetworzony i skonsolidowany w procesie ciągłego definiowania i klasyfikacji. Sama nomenklatura opisująca zmitologizowane cogito pozwala zbadać mechanizm tworzenia się jego schematycznych konceptualizacji, a jednocześnie wskazuje na rolę pewnych wartościujących pojęć w konstruowaniu mentalnego obrazu projektu nowoczesności. Co więcej, proces ten zdaje się działać w obie strony. Do mitologizacji cogito przyczynia się całe spektrum konotacji związanych z jego atrybutami takimi, jak: koherencja, czystość i osobność. Jednocześnie, nie bez znaczenia pozostaje jednak fakt, iż rama konceptualna kształtująca nasze pojęcie spójności, ładu i odrębności sama jest naznaczona obowiązującym wyobrażeniem podmiotowości".