| Abstract: | Problem bezrobocia pojawił się w Polsce na początku lat 90-tych i jest obecnie jednym z najpoważniejszych problemów wymagających pilnego i skutecznego rozwiązania. W badaniu zjawiska bezrobocia ważne miejsce zajmuje psychologia. W ujęciu podmiotowym bezrobocie jest stanem bezczynności zawodowej osób zdolnych do pracy i zgłaszających gotowość do jej podjęcia. Osoba bezrobotna wykazuje zatem chęć podjęcia
pracy, nie posiada przeciwwskazań do jej wykonywania, jednak z przyczyn niezależnych
jest niezdolna do jej uzyskania. Zjawisko bezrobocia dotyczy w dalszym ciągu licznej części społeczeństwa,
niezależnie od wieku, poziomu wykształcenia, czy miejsca zamieszkania, przez co stanowi
poważny problem. Osoby poszukujące pracy spotykają się często z permanentną negacją ze
strony potencjalnych pracodawców, przez co mogą po pewnym czasie zaprzestać podejmowania dalszych starań. Dlatego tak ważne staje się zagadnienie wsparcia społecznego, podjęte w niniejszej rozprawie. Wsparcie społeczne staje się tu niezwykle ważnym oraz potrzebnym elementem prawidłowego funkcjonowania osób bezrobotnych. Powstaje coraz więcej instytucji państwowych, społecznych i charytatywnych, których
celem jest spełnianie funkcji zaradczych w rozwiązywaniu problemu bezrobocia, a także funkcji pomocowych dla osób dotkniętych brakiem pracy. Wsparcie społeczne określane jest jako aktywna interakcja pomiędzy osobą
wspierającą i wspieraną. W trakcie danej interakcji następuje jednostronna lub dwustronna
wymiana emocjonalna, informacyjna, instrumentalna, jak również materialna. W literaturze
przedmiotu istotna większość badań odnosi się do spostrzeganego wsparcia społecznego.
Niniejsza praca dotyczy natomiast relatywnie rzadziej eksplorowanej przestrzeni, mianowicie otrzymywanego wsparcia społecznego. Dodatkowo, wsparcie społeczne dotyczące problemu bezrobocia rozpatrywane było
do tej pory jako jedna ze zmiennych pośredniczących w procesie zaradczym podejmowanym przez osoby pozbawione pracy. W niniejszych badaniach zostało ono ujęte w sposób bardziej subtelny. Tematyka podjętych badań dotyczy analizy wsparcia społecznego, otrzymywanego przez osoby bezrobotne, przyczyniającego się do aktywnego poszukiwania pracy, przez co staje się zagadnieniem istotnym w literaturze przedmiotu.
Przeprowadzone badania miały na celu wykazanie związku pomiędzy otrzymywanym wsparciem społecznym a zachowaniem ukierunkowanym na poszukiwanie pracy (job search behaviour) w sytuacji bezrobocia. Poprzez głębsze sięgnięcie w problematykę wsparcia społecznego możliwe było zbadanie jego bezpośredniego
oddziaływania na zachowania ukierunkowane na poszukiwanie zatrudnienia. Założono, że odpowiednie wsparcie otrzymywane od innych, adekwatne do potrzeb wspieranej jednostki, stanowi bardzo ważny czynnik zwiększający zdolność do radzenia sobie z sytuacją trudną. Otrzymywane wsparcie powinno bowiem działać skuteczniej, gdy jest dostosowane do potrzeb danej osoby oraz trafne jakościowo i ilościowo. Zbadana została również relacja otrzymywanego wsparcia społecznego ze zmiennymi wspomagającymi działania mające na
celu znalezienie pracy, jak twardość (hardiness), poczucie własnej wartości oraz ocena perspektyw znalezienia pracy. Aby sprawdzić czy założony model badawczy jest trafny oraz stanowi dobrą reprezentację danych, zastosowano analizę ścieżek. W celu weryfikacji postawionych hipotez posłużono się analizą korelacyjno-regresyjną, która pozwoliła na bardziej szczegółowy wgląd w istniejące między badanymi zmiennymi zależności. Przeprowadzone badania ilościowe w polskiej próbie porównano z materiałem zebranym wśród
bezrobotnych obywateli Niemiec. W oparciu o dostępną literaturę oraz wyniki badań założono, że analizowane w niniejszej rozprawie relacje między zmiennymi mają charakter uniwersalny, przez co nie będą wykazywały znacznych różnic w obrębie badanych grup. Przewiduje się ponadto, że otrzymane rezultaty mogą mieć znaczenie nie tylko w Polsce, ale także na gruncie niemieckich zmagań z problemem bezrobocia. Zastosowana dodatkowo w badaniach polskich analiza jakościowa danych pozwoliła na wzbogacenie rozpatrywanej ilościowo postaci problemu o subiektywny obraz własnej sytuacji tworzony przez osoby bezrobotne. Analiza zebranych autonarracji, tworzonych przez jednostki znajdujące się bez pracy, ujawniła ważne informacje uzupełniające dane otrzymane na drodze badań ilościowych. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdziły bezpośredni udział otrzymywanego wsparcia społecznego we wspomaganiu zachowań ukierunkowanych na poszukiwanie
pracy, wykazały również, kiedy uzyskiwane od innych wsparcie może negatywnie oddziaływać na osobę bezrobotną. Dlatego też otrzymane wyniki przejawiają wartość aplikacyjną wśród osób zajmujących się zarówno formalną (doradcy zawodowi, pracownicy placówek) jak i nieformalną (rodzina, znajomi) pomocą bezrobotnym.
Wyniki badań wraz z ich analizą zostaną udostępnione placówkom zajmującym się pomocą osobom bezrobotnym (niektóre placówki wyraziły duże zainteresowanie planowaną pracą). |