Abstract: | Związki organiczne, zawierające cztery pierścienie pirolowe połączone ze sobą
w aromatyczny układ cykliczny są substancjami chemicznymi o bardzo ważnym znaczeniu
biologicznym. Biorą one udział w najważniejszych procesach biochemicznych
zachodzących w organizmach żywych, takich jak fotosynteza (chlorofil) czy transport
tlenu (hem). Ze względu na rolę jaką spełniają, na przełomie XIX i XX wieku naturalne
porfuyny stały się obiektami systematycznych badań mających na celu określenie
ich struktur i podstawowych właściwości. Spośród różnych układów tetrapirolowych
porfiryny zarówno naturalne jak i syntetyczne do dzisiaj cieszą się zainteresowaniem wielu
ośrodków naukowych na świecie. Zainteresowanie tymi związkami naukowców z dziedzin
takich jak fizyka, chemia, biologia, medycyna czy nauk badających właściwości
oraz potencjalne zastosowanie nowych materiałów w różnych gałęziach przemysłu
spowodowane jest możliwością pozyskiwania ich z natury oraz, co wydaje się nawet
ważniejsze, na drodze syntezy chemicznej. Wiele syntetycznych porfiryn, ze względu
na podobieństwo do naturalnych układów, może służyć do modelowania procesów
biochemicznych takich jak fotosynteza czy procesów związanych z transportem tlenu
w organizmach. Szczególnie interesująca wydaje się możliwość zastosowania tego typu
związków w katalizie chemicznej lub chemii materiałów, gdzie bada się ich potencjalne
zastosowanie jako ciekłych kryształów, czujników chemicznych, polimerów
przewodzących czy materiałów używanych w optoelektronice. Porfiryny
i ich pochodne są również wykorzystywane w medycynie. Stosuje się je w diagnostyce
medycznej na przykład jako kontrasty w rezonansie magnetycznym, jednak największe
zainteresowanie budzi możliwość ich zastosowania jako fotouczulaczy w terapii
fotodynamicznej. W ramach niniejszej pracy otrzymano szereg nowych pochodnych
tetraaryloporfiryny o potencjalnym zastosowaniu w terapii fotodynamicznej. Różna
budowa otrzymanych związków, a co za tym idzie różne właściwości
hydrofobowo-hydrofilowe przy podobnych wydajnościach tlenu singletowego pozwalają
zastosować je w różnego rodzaju próbach biologicznych, z różnymi typami nośników
leków, jak również bez użycia takowych. W pracy zostały przedstawione metody syntezy
badanych fotosensybilizatorów oraz pełna ich charakterystyka fizykochemiczna istotna
z punktu widzenia potencjalnego użycia otrzymanych związków jako fotouczulaczy
w terapii fotodynamicznej. |