Przemiany społeczno-religijne w XX wieku w Pszczyńskiem na przykładzie dziejów Krzyżowic

Abstract

Założeniem niniejszej pracy było najpierw przybliżenie społecznych i religijnych przemian w XX wieku na ziemi pszczyńskiej w jednej z najstarszych miejscowości i parafii jakimi są Krzyżowice. Przedstawiając przeszłość Krzyżowic, widzieliśmy, że nie było właściwe ani jednego odcinka życia społecznego i religijnego, w którym mieszkańcy i parafianie Krzyżowic nie mieliby swego wkładu i liczącego się dorobku. Była to najpierw działalność polityczna, narodowa i religijna zmierzająca do rozbudzenia wśród Ślązaków polskiej świadomości narodowej i stworzenia struktur administracji państwowej. Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 roku na ziemi pszczyńskiej zbiegły się owocnie polskie i religijne dążenia wśród jej mieszkańców do uzyskania niepodległości, które poparte były powstaniami śląskimi i plebiscytem. Narażali się przez to na napady ze strony bojówek niemieckich i nawet utratę życia, a nieraz musieli uchodzić poza granice miejscowości. Ludność Krzyżowic uczestniczyła w walkach wyborczych: jej dawni mieszkańcy byli obecni w instytucjach ustawodawstwa i administracji państwowej Drugiej Rzeczpospolitej, afirmowali polityczny program chadecji i sanacji. Odpowiedzialność za gospodarczy i kulturalny rozwój Śląska nakazywała im troszczyć się o organizacje oświatowe, gospodarcze i społeczne. Historia nie oszczędziła im kolejnych napięć i trudności, aby zrozumieć wiele drażliwych problemów narodowościowych z tzw. kwestii niemieckiej. Poprzez prace duszpasterską dokonywało się oddziaływanie na ludność Krzyżowic. Była to nie tylko troska o kościół parafialny, ale także opieka nad potrzebującymi i biednymi w istniejących wówczas stowarzyszeniach, bractwach i sodalicji. Spoglądając w przeszłość i patrząc w przyszłość wskazywaliśmy na potrzebę należnego szacunku dla dokonań minionych pokoleń, które stanęły w szeregach Armii Krajowej podczas II wojny światowej i przyszło im to przypłacić życiem, ginąc w obozach koncentracyjnych i na różnych frontach Europy. W ostatnich rozdziałach pracy przedstawiliśmy historię miejscowości i parafii Krzyżowice w PRL, ukazując że Ślązacy nigdy nie lekceważyli wartości religijnych w sprawach narodowych i odwoływali się do Boga, do wiary - nie traktując drugorzędnie tych wartości. Wartości religijne sakralizowały zawsze naród i dążenia narodowe były stawiane wtedy najwyżej. Autor doszukał się w dziejach Krzyżowic pozytywnych przykładów życia jego mieszkańców, którzy nie zatracili nigdy własnej godności i nie poszli na kompromis za cenę wyzbycia się swoich przekonań. Nie można jednak naiwnie twierdzić, iż nic z tamtych czasów ujemnego nie pozostało w świadomości tych ludzi. Skutki laicyzacji i ateizacji w życiu religijnym wiernych dają się zauważyć wtedy, kiedy Kościół cieszy się wolnością. W tych czasach ujawniają się ludzie, którzy ze względu na modę, nowinkarstwo czy nieodpowiedni styl życia wybierają życie bez Boga. Pozostałością po tym będzie problem sumienia czego owoce przyniesie codzienność. Trudno jest ocenić schyłek XX wieku i dać odpowiedź na stawiane pytania. Końcowy wniosek analizy przemian społeczno-religijnych może więc potwierdzić prawda, że po latach zniewolenia człowieka zawsze były ofiary systemu i jego narzędzia. Zapewne takie ukażą się i w życiu społeczno-religijnym Krzyżowic jutro.