Sposoby rozpoznawania domniemanych czarownic (w świetle badań Polskiego Atlasu Etnograficznego)

Abstract

W zasadzie brakuje opracowań przedstawiających czarownictwo na terenie całego kraju, z uwzględnieniem chronologii jego występowania i zróżnicowania przestrzennego. Z tego właśnie powodu w niniejszym artykule przedstawiono niepublikowane wcześniej wyniki badań Polskiego Atlasu Etnograficznego, którego jednym z naczelnych zadań jest ukazywanie zróżnicowania kulturowego Sposoby rozpoznawania domniemanych czarownic rozmaitych zjawisk z zakresu tak zwanej kultury tradycyjnej. Badania atlasowe nad wiedzą i wierzeniami ludowymi (w tym nad czarownictwem) prowadzono prawie w całej Polsce, z wyjątkiem ziem zachodnich i północnych, które, niestety, zostały pominięte. Utrudnia to analizę przestrzennego występowania omawianego zjawiska, między innymi na terenie Warmii i Mazur. Niemniej, niektóre z uzyskanych informacji zaprezentowano na przykładowej mapie etnogeograficznej (mapa ta dotyczy występowania przekonania o ukrywaniu się czarownicy pod postacią żaby lub ropuchy). Pozostałe niepełne dane nie nadawały się do opracowania kartograficznego, dlatego też przedstawiono je wyłącznie w formie opisowej.