| Abstrakt: | Niniejsza rozprawa doktorska jest analizą angielskiego i polskiego słownictwa jeździeckiego z zakresu ujeżdżenia i treningu koni przeprowadzoną z zastosowaniem porównawczego korpusu tekstów. Wpisuje się ona w nurt badań języków specjalistycznych, którym dotąd poświęcano niewiele uwagi w językoznawstwie i powiązanych dziedzinach. Specjalistyczny język jeździecki, którego jądro stanowi badane słownictwo, wymaga zarówno teoretycznej (badania), jak i praktycznej (leksykografia) pracy językoznawczej, szczególnie w Polsce,
gdzie poświęcono mu jak dotąd pojedyncze artykuły oraz nieaktualny już słownik. Jest to wysoce niewystarczające z uwagi na rosnącą popularność jeździectwa jako sportu i rekreacji w Polsce i na świecie. Niniejsza praca ma stanowić przyczynek do poprawy tego stanu. W opisanej sytuacji wstępne oczekiwania mają charakter ogólny: celem jest formalna i semantyczna charakterystyka dwóch zestawów słownictwa (angielskiego i polskiego) pozyskanych z wiarygodnych źródeł w celu odkrycia zawartego w nim językowego obrazu
przedmiotowej dziedziny. Następnie badane jest występowanie terminów w korpusie złożonym odpowiednio z angielskich i polskich tekstów z zakresu ujeżdżenia i treningu koni.
Każdy z dwóch podkorpusów podzielony jest dodatkowo na dwie części według rozróżnienia ważnego dla danego języka: podkorpus angielski zawiera część dotyczącą jeździectwa klasycznego (angielskiego) oraz jeździectwa w stylu western (amerykańskiego), zaś podkorpus polski – część oryginalną oraz złożoną z tłumaczeń. Pozwala to na porównanie występowania słownictwa w zależności od obszarów językowo-kulturowych oraz weryfikację jakości i aktualności źródeł słownictwa w kontekście planowanego projektu
leksykograficznego, do którego wprowadzeniem teoretycznym ma być niniejsza praca.
Rozprawa składa się z czterech rozdziałów teoretycznych oraz dwóch badawczych.
Rozdział 1 przedstawia historię badań języków specjalistycznych, a rozdział 2 opisuje współczesne funkcje tych języków. Rozdział 3 przybliża pojęcie języka specjalistycznego, omawiając jego nazwy stosowane w językoznawstwie, jego stosunek do języka ogólnego, powiązane pojęcia wiedzy i specjalisty oraz typologie języków specjalistycznych. Rozdział 4 przedstawia badania języków specjalistycznych podejmowane przez szereg powiązanych dyscyplin: językoznawstwo, terminologię, dydaktykę, leksykografię, translatorykę
i planowanie językowe. Rozdział 5 stanowi bezpośrednie wprowadzenie do badań, opisując rozwój przedmiotowej dziedziny specjalistycznej, tj. jeździectwa, oraz jej stan obecny, z naciskiem na grupę użytkowników. Rozdział 6 zawiera właściwe badanie podzielone na etapy: wytyczenie zakresu tematycznego i utworzenie dwóch zestawów słownictwa, ich wstępną formalną i semantyczną charakterystykę, uformowanie korpusu, badanie występowania terminów w korpusie za pomocą oprogramowania WordSmith 5.0 oraz analizę
frekwencyjną, formalną i semantyczną wyników. Przeprowadzone badanie wykazuje znaczną zależność występowania słownictwa od obszaru kulturowego, reprezentowanego przez style jeździeckie i języki narodowe. Angielski podkorpus jeździectwa klasycznego zawiera więcej terminów niż podkorpus jeździectwa
westernowego, co odzwierciedla pozajęzykową wiedzę o tradycji i charakterze obu tych stylów. Z kolei znaczna część terminów polskich jest nieobecna w tekstach, potwierdzając przewidywane niedostatki jednego z wykorzystanych źródeł słownictwa oraz zasadność planowanego projektu leksykograficznego. Podkorpus polskich tłumaczeń wykazuje wyższe nasycenie słownictwem niż podkorpus oryginalny, sugerując różnicę jakościową między zagranicznym a polskim piśmiennictwem jeździeckim przy jednoczesnej wysokiej jakości
przekładów. Niniejsza rozprawa stanowi zatem kolejny dowód na powiązanie języków specjalistycznych z ich dziedzinami, a tym samym na pożyteczność z jednej strony opisowych badań językoznawczych przed praktycznymi pracami terminologiczno-leksykograficznymi, z drugiej zaś uwzględniania wiedzy pozajęzykowej i opisu pojęć w badaniach językoznawczych. |