Świętochłowickie Lipiny - enklawa biedy czy "miejska wioska"?

Abstract

Przedstawione wybrane wyniki badań prowadzonych w Lipinach nie oddają bogactwa życia codziennego tej dzielnicy, która przez osobę z zewnątrz może być odbierana jako „enklawa biedy”, charakteryzująca się zjawiskami dysfunkcyjnymi. Obserwacja od „wewnątrz”, bliski kontakt z mieszkańcami, oparty na zaufaniu wypracowanym dzięki połączeniu metod badań etnograficznych z pracą na rzecz społeczności (realizacją konkretnych projektów w ramach Laboratorium Społecznego działającego w dzielnicy) pozwalają stwierdzić, że w Lipinach – na przekór utartym stereotypom i złej opinii wśród mieszkańców Konurbacji Górnośląskiej – istnieją silne więzi społeczne, a ich mieszkańcy przestrzegają w relacjach wzajemnych specyficznego kodeksu etycznego, którego podstawą są zobowiązania do pomocy sąsiedzkiej w sytuacjach krytycznych i poczucie solidarności grupowej w relacji z instytucjami formalnej kontroli społecznej. Inaczej rzecz ujmując – społeczność lipińska dysponuje własnym systemem aksjonormatywnym, stanowiącym swoiste połączenie wartości i wzorów charakterystycznych dla tradycyjnych śląskich społeczności robotniczych z wzorami zachowań nie do końca zgodnymi z powszechnie aprobowanymi (przynajmniej w sferze deklaratywnej) w społeczeństwie wartościami i normami moralnymi, które – za Gansem i Wilsonem –moglibyśmy uznać za przejaw adaptacji do strukturalnie uwarunkowanych ograniczeń w dostępie do dóbr i usług koniecznych do zaspokojenia podstawowych potrzeb. Nie przeceniając znaczenia poczynionych dotąd obserwacji życia tej dzielnicy,możemy powiedzieć, że w Lipinach dokonują się procesy podobne do tych, które w wielkich miastach Ameryki Północnej i Europy Zachodniej opisywali kilka dekad temu przywoływani wyżej autorzy.