Na peryferiach rynku pracy. O aktywizacji zawodowej i integracji społecznej kobiet w rodzinach górniczych

Abstract

Sytuacja zawodowa żon, partnerek, córek, jak również wdów po górnikach jest szczególna. Tradycyjny podział ról, wciąż obowiązujący w rodzinach górniczych, jak również brak doświadczenia i kwalifikacji zawodowych sprawiają, że kobiety te należą do kategorii osób szczególnie zagrożonych bezrobociem i wykluczeniem społecznym. Wiele z nich przez lata ograniczało swoją aktywność do pracy w obrębie gospodarstwa domowego – rezygnacja z pracy zawodowej wynikała dosyć często z wysokich zarobków uzyskiwanych przez pracowników górnictwa, które zapewniały całym rodzinom dostatnie życie. Często dopiero utrata pracy przez jedynego żywiciela rodziny lub jego śmierć staje się impulsem do podjęcia aktywności zawodowej przez kobiety w rodzinach górniczych, co jest przedsięwzięciem o tyle trudnym, że długotrwałe pozostawanie bez zatrudnienia skutkuje „onieśmieleniem” rynkiem pracy, bezradnością kobiet oraz brakiem kompetencji zarówno zawodowych, jak i psychospołecznych, pozwalających na podjęcie zatrudnienia. Dodatkowo, wśród kobiet z rodzin górniczych obserwuje się pokoleniowe dziedziczenie bezrobocia. Polega ono przede wszystkim na powielaniu tradycyjnego modelu rodziny górniczej, który opiera się na podziale obowiązków, zakładającym, że mąż pracuje, żona nie podejmuje pracy zarobkowej, ale zajmuje się dziećmi oraz domem, w związku z czym nie posiada aspiracji edukacyjnych czy zawodowych. Celem niniejszego opracowania będzie wskazanie postaw, jakie przyjmują nieaktywne zawodowo kobiety z rodzin górniczych wobec zatrudnienia oraz określenie barier utrudniających im wejście na rynek pracy. Wnioski zostaną sformułowane na podstawie analizy dokumentów zgromadzonych w trakcie realizacji projektu „Śląskie Wyzwania”, wdrożonego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach w partnerstwie z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, Fundacją Rodzin Górniczych i Powiatowym Urzędem Pracy w Jastrzębiu- Zdroju1. Przedstawione zostaną ponadto zastosowane w projekcie innowacyjne rozwiązania, które przyczyniły się do wzrostu aktywności zawodowej i integracji społecznej uczestniczek.