Reprodukcja społeczna - refleksyjność - poznanie. Koncepcja ideologii L. Althussera i habitusu P. Bourdieu

Abstract

W swoim artykule Ideologie i aparaty ideologiczne państwa Louis Althusser podejmuje fundamentalną kwestię reprodukcji systemu społecznego. Idąc śladem myśli Karola Marksa, ujmuje ją w kategoriach reprodukcji określonych warunków produkcji w ramach konkretnej formacji społecznej. Pisze Althusser (2009: 3): Jeśli przyjmiemy, że cała formacja społeczna zależy od panującego sposobu produkcji, to możemy stwierdzić, że proces produkcji uruchamia siły wytwórcze istniejące w i pod określonymi stosunkami produkcji. Wynika z tego, że każda formacja społeczna, aby istnieć, musi – w tym samym czasie, kiedy produkuje i żeby móc produkować – reprodukować swoje warunki produkcji. Reprodukcji podlegają więc zarówno siły wytwórcze, w tym siła robocza, jak i istniejące stosunki produkcji. Dla trwania konkretnego sposobu produkcji niezbędna jest więc reprodukcja zarówno materialnych, jak i społecznych warunków produkcji […].