Skip navigation

Zastosuj identyfikator do podlinkowania lub zacytowania tej pozycji: http://hdl.handle.net/20.500.12128/6415
Pełny rekord metadanych
DC poleWartośćJęzyk
dc.contributor.advisorJędrzejko, Paweł-
dc.contributor.advisorMazurek, Marcin-
dc.contributor.authorStarnes, John Eric-
dc.date.accessioned2018-10-01T07:10:35Z-
dc.date.available2018-10-01T07:10:35Z-
dc.date.issued2017-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/20.500.12128/6415-
dc.description.abstractPraca Sen o rebelii. Amerykańska powieść białego nacjonalizmu a „kultura klęski” analizuje ewolucję literatury białego nacjonalizmu w Stanach Zjednoczonych jako swoisty probierz produktywności tzw. „kultury klęski” w świetle psychologicznej i historycznej złożoności tego zjawiska. Niniejsze studium prozy białego nacjonalizmu – zwracające uwagę na zależność momentów szczytowych jej ewolucji i następujących po nich faz plateau od przemian w historii USA, ukazujące ciągłość i zmienność motywów przewodnich (odkupienie, anagorsis, zemsta, pamięć rodowa, rasa), a także wskazujące wielopokoleniowość grupy czytelników takiej literatury – podejmuje próbę postawienia hipotezy o produktywności kulturowej pamięci o klęsce i poniżeniu nie tyle w kontekście „narodu”, ile w kontekście heterogenicznej dziś grupy podzielającej pewien system wartości, który kształtował przeszłość, ale także stanowił fundament projektu przyszłości i był – lub dalej jest – podstawą powiązanego z nim ściśle poczucia indywidualnej i zbiorowej tożsamości. Praca ta przyjmuje metodologiczną perspektywę zainspirowaną – między innymi – obserwacjami amerykańskiego psychohistoryka Joela Kovela, który zauważa, że „sztuka jest środkiem wspólnotowego wyrażania prawdy uwarunkowanej historycznie, lecz trwałej”. Jeżeli przyjąć powyższą konstatację za punkt wyjścia do dalszych refleksji, ważne jest, iż obierając w diachronicznych studiach nad kulturą perspektywę zorientowaną psychologicznie należy uznać, że ciągłość i zmienność motywów oraz tematów dzieł literackich (poziom treści) jest równie istotna jak sam fakt powstania tychże dzieł i czas kiedy się ukazują (poziom historii kultury materialnej), i jak intensywność produkcji literackiej twórców reprezentujących dany gatunek w danym momencie historii. Jak pisze Kovel, „artysta jest wartościowy o tyle, o ile zdolny jest sięgać wzrokiem poza kulturowe „tu i teraz”, poza kulturę dostępną bezpośrednio i pod jej powierzchnię, a patrząc w ten sposób potrafi wykreować nowy organiczny porządek postrzegania, który dzielić będzie z innymi”. Ów stworzony przez artystę-pisarza „nowy organiczny porządek postrzegania”, który staje się udziałem innych, leży w centrum zainteresowania niniejszej pracy. Powieść pozwala się analizować jako źródło historyczne, którego opis może stać się punktem wyjścia dla rewizji istniejących dyskursów przeszłości, lecz jednocześnie można ją postrzegać jako portal umożliwiający wgląd w psychikę grupy. Powtarzalność pewnych tematów i motywów wolno traktować jako klucz do zrozumienia mechanizmów odpowiedzialnych za powstawanie i niegasnącą popularność pewnych rodzajów literatury niezależnie od innych, socjopolitycznych mechanizmów u podłoża procesów dotyczących literatury „głównego nurtu”, tej trafiającej do kanonu. Regularność, z jaką takie motywy pojawiają się w kontekście kultur naznaczonych piętnem klęski wskazuje na emocjonalne podłoże zbiorowej tęsknoty za porządkiem gwarantującym uznanie dla własnych – marginalizowanych lub postponowanych przez „zwycięzców” – wartości, stylu życia, czy celów. Dlatego też metanarracyjny dyskurs, jaki zdaje się organizować porządek u podstaw narracji w świecie przedstawionym powieści powstałych na gruncie kultur klęski można pojmować jako produkt wspólnotowej emocjonalnej potrzeby antidotum – dyskursywnego leku przeciwko zbiorowej traumie, alternatywnego paradygmatu interpretacyjnego, w ramach którego upodleni mogą postrzegać siebie jako uczciwych i szlachetnych a zwycięzcy jawią się jako złoczyńcy. Postawienie takiej hipotezy uruchamia potrzebę odwołania się do całego spektrum intelektualnych/teoretycznych narzędzi wypracowanych przez rożne dyscypliny humanistyki. Fuzja tych dyskursów teoretycznych generuje dyskurs hybrydowy, który we wstępnej części pracy został określony jako „historia literatury o podłożu psychologicznym” – czyli podejście badawcze postrzegające pojawianie się zjawisk literackich i rozwój procesu historycznoliterackiego jako przejawy stłumionych emocji, którym nie można dać upustu (albo nawet nazwać), ale które kompensowane są na drodze powoływanej do istnienia fikcji literackiej. Dla pisarzy-białych nacjonalistów – twórczość stanowi substytutywny kanał dla niemożliwego do uzewnętrznienia w żaden inny sposób sprzeciwu, ale jednocześnie – dla białych odbiorców o nacjonalistycznych poglądach – stanowi swoiste „centrum kondensacji” wspólnotowych wartości kultury klęski, portal do fantastycznego świata, w którym czytelnicy reprezentują obóz zwycięzców. Jak wykazuje niniejsza praca, niesłabnąca popularność powieści białego nacjonalizmu świadczy o trafności takiego teoretycznego podejścia i jego badawczym potencjale. Na takim właśnie teoretycznym fundamencie niniejsze studium buduje analizę psychologicznie motywowanych mechanizmów historycznoliterackich, odpowiedzialnych za narodziny i ewolucję literackiego białego nacjonalizmu w Stanach Zjednoczonych – nacjonalizmu manifestującego się w tekstach tworzonych przez nieliczną grupę pisarzy dla niewielkiego segmentu białej populacji Amerykanów, którzy (politycznie i świadomościowo) nie nadążyli za pędzącym do przodu, podlegającym szybkim i nieodwracalnym zmianom światem multikulturalizmu, zróżnicowania i globalnego rynku. Podobnie jak wszystkie amerykańskie formacje reprezentujące kolejne odmiany białego nacjonalizmu, poczynając od Know Nothings, poprzez American Protective Association i Ku Klux Klan epoki Jazzu aż do Tea Party dnia dzisiejszego i rożnych organizacji określanych jako „alt-right”, także grupa stanowiąca obiekt refleksji w niniejszej pracy obawia się wszelkich zewnętrznych wpływów, trwając w „dotkliwym lęku przed pustką, doświadczając niemożliwej do zaspokojenia żądzy pewności, nurzając się w paranoicznych mitologiach konspiracji, gubiąc się w szaleńczych poszukiwaniach wiecznie umykającej tożsamości”, w ciągłym stanie niezadowolenia ze zmian, jakim świat podlegał przez ostatnie 150 lat. W świetle powyższych obserwacji, praca ta stawia sobie za zadanie przeanalizowanie zjawisk odzwierciedlających ukrytą dynamikę tlącego się pod powierzchnią codziennych relacji konfliktu między „kulturą klęski” a dominującą „kulturą zwycięzców”. Czyniąc to, zasadza się na bezstronnych metodologicznych fundamentach współczesnej psychologii grupy i badań historycznych, proponując świeżą teoretyczną formułę historii literatury o psychologicznych podstawach. Formuła ta czerpie inspirację ze współczesnej psychohistorii, jednak dokonuje reorientacji psychohistorycznego wglądu przekształcając refleksję której obiektem jest jednostka na refleksję której obiektem jest zbiorowość i trauma wpisana w zbiorową nieświadomość, a przejawiająca się zarówno w narodzinach swoistych rodzajów literatury jak i wyznacznikach ich popularności wśród odbiorców. Aby osiągnąć cel i systematycznie przedstawić ewolucję prozy białego nacjonalizmu w takiej metodologicznej perspektywie, niniejsza praca rozpoczyna się od chronologicznego zestawienia dzieł prozatorskich reprezentujących twórczość amerykańskiego białego nacjonalizmu. Rozdział pierwszy pracy przedstawia współczesny stan badań nad białym amerykańskim nacjonalizmem i wskazuje „białe plamy” na mapie wiedzy, które niniejsza praca stawia sobie za zadanie wypełnić. Rozdział drugi wprowadza teorię „kultury klęski” Wolfganga Schivelbuscha i umieszcza ją na tle relewantnych dla niniejszego wywodu założeń psychologii grupy (np. funkcja „wroga”). Rozważania teoretyczne zawarte w rozdziale drugim przechodzą w refleksje nad uwarunkowaniami jednostki uczestniczącej w kulturze klęski, zaprezentowane w rozdziale trzecim, który rozpoczyna omówienie teorii Jamesa Gilligana poświęconych szacunkowi i przemocy, zawartych w monografii Violence: Reflections of a National Epidemic. Rozważania nad złożonością osobistego/jednostkowego zaangażowania w narracje białego nacjonalizmu rzucają nowe światło na logikę mechanizmów pojawiania się kolejnych (lub równoległych) cyklów powieści reprezentujących ten nurt od czasu narodzin współczesnych białych ruchów nacjonalistycznych w Stanach Zjednoczonych. Refleksja na ten temat prowadzi z kolei do analizy literatury białego nacjonalizmu w kontekście teorii konfliktu zbiorowego Thomasa Scheffa wywiedzionej w pracy Bloody Revenge: Emotions, Nationalism, and War. Powyższe złożenie oświetlających się wzajemnie stanowisk teoretycznych pozwala wypracować unikatowe narzędzie analityczne, umożliwiające odsłonięcie korzeni kulturowej traumy w kontekście rozwoju białego nacjonalizmu w USA i wyjaśnienie jej znaczenia w świetle powieści pisanych w omawianym nurcie, co stanowi treść rozdziału czwartego. Jak wykazują analizy historycznego zakorzenienia powieści w momentach socjopolitycznych przełomów w historii USA, białego nacjonalizmu nie sposób zredukować do prosto pojmowanego rasizmu: postrzegany przez pryzmat interdyscyplinarnych studiów nad kulturą, biały nacjonalizm okazuje się złożonym zjawiskiem psychologicznym, powiązanym z przemianami kultury materialnej i historii politycznej, ktory musi być analizowany w świetle kryzysu męskości, zaniżonej samooceny, upadku wartości i przekonań i utraty perspektyw na przyszłość wyobrażoną – a wszystkie te elementy spaja dodatkowo fantastyczna wizja przyszłości „potencjalnej”, która jeszcze może nastąpić. Powieści, na których koncentruje się wywód rozdziału czwartego wolno postrzegać jednocześnie w kategoriach dystopii i utopii. Ostatnia część rozdziału czwartego poświęcona jest najważniejszym trendom współczesnej prozy białego nacjonalizmu i ma na celu ukazanie skomplikowanej sieci połączonych wzajemnie idei – konglomeratu zjawisk dowodzącego związków pomiędzy traumą, szczególnym odczytaniem historii i procesu historycznego w ogóle a ciągłością i zmiennością literatury reprezentującej gatunek, którego odrębność niniejsza praca postuluje. Pracę zamyka rozdział piąty, w którym wskazane są kierunki dalszych badań nad literaturą białego nacjonalizmu i obszary wymagające pogłębionego naukowego opracowania. Narodziny amerykańskich ruchów określanych mianem „alt-right”, sukces wyborczy Donalda Trumpa, pojawienie się rożnych partii o nacjonalistycznym nachyleniu w parlamentach wielu krajów europejskich a ostatecznie wynik głosowania nad „Brexitem” w roku 2016 – wszystkie te zjawiska wskazują, że ideologia białego nacjonalizmu okazuje się atrakcyjna dla obszernego sektora ludnościowego w państwach, w których dominująca kultura jest kulturą zasadniczo białą. Ideologia ta okazuje się wciąż żywotna – i na tyle elastyczna, że szybko adaptuje się do warunków kultury dnia dzisiejszego dając początek odrębnej być może formacji „kultury alt-right”. Choć trudno byłoby wykazać w jakim stopniu (i czy w ogóle) literatura białego nacjonalizmu przyczyniła się do wyborczych sukcesów rożnych prawicowo zorientowanych partii politycznych, wolno twierdzić, iż efekty nagłego przesunięcia akcentów przejawiających się w prawicowym sprzeciwie wobec dotąd dominujących kulturowych sentymentów świata Zachodu można dostrzec w niekamuflowanej już i niemaskowanej bezpośredniości, z jaką współczesna proza białego nacjonalizmu promuje stanowisko „białego separatyzmu”, które zastąpiło „starą” ideologię białej supremacji. W takiej sytuacji staje się jasne, iż intelektualny protest o ideologicznym podłożu wymierzony przeciwko zalewającej przestrzeń publiczną retoryce białego nacjonalizmu po prostu nie wystarczy aby wyeliminować zagrożenie: choć jest istotny, nie zastąpi dogłębnych, metodologicznie ugruntowanych badań nad białym nacjonalizmem prowadzonych na podstawie poważnych analiz jego zakorzenionych w czasie i przestrzeni wytworów. Dopiero działania oparte na wiedzy mają szansę przełożyć się na skuteczną działalność edukacyjną, a w przestrzeni publicznej – na odpowiedzialność społeczną.pl_PL
dc.language.isoenpl_PL
dc.publisherKatowice : Uniwersytet Śląskipl_PL
dc.subjectbiały nacjonalizmpl_PL
dc.subjectbiały separatyzmpl_PL
dc.subjectkultura klęskipl_PL
dc.subjectpowieść amerykańskapl_PL
dc.subjectrewolucjepl_PL
dc.subjectpsychohistoriapl_PL
dc.titleRebels Against the Dream : the American White Nationalist Novel and the Culture of Defeatpl_PL
dc.title.alternativeSen o rebelii : amerykańska powieść białego nacjonalizmu a "kultura klęski"pl_PL
dc.typeinfo:eu-repo/semantics/doctoralThesispl_PL
Pojawia się w kolekcji:Rozprawy doktorskie (W.Hum.)

Pliki tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
Starnes_Rebels_Against_the_Dream_the_American_White_Nationalist_Novel.pdf1,41 MBAdobe PDFPrzejrzyj / Otwórz
Pokaż prosty rekord


Wszystkie pozycje w RE-BUŚ są chronione prawem autorskim chyba, że zostało wskazane inaczej.