Etyka jako utopia społeczna : Analiza w perspektywie filozofii wartości

Abstract

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu obecności wątku utopijnego w etyce, szczególnie w etyce opartej na filozofii wartości. Ogólnym punktem odniesienia jest tutaj koncepcja niemieckiego filozofa Nicolai Hartmanna. Etyka normatywna z istoty swojej nastawiona jest na zmianę ludzkich zachowań moralnych w kierunku jakiejś istotnej wartości (dobra), szczególnie dobra społecznego. Nigdy nie ma pewności, że zalecenia etyczne będą realizowane, dlatego w pewnym sensie mają charakter utopijny. To jednak nie przeszkadza w formułowaniu programów etycznych proponujących zmianę postaw i zachowań. Odróżniam utopizm etyczny od utopizmu. Ten ostatni wiążę z klasycznymi teoriami ideologów życia społecznego i współczesnych specjalistów od zarządzania organizacjami. Utopizm etyczny przejawia się w pewnym sposobie rozumienia kodeksów etycznych jako czegoś co zakłada instytucjonalnie wymuszanie postaw i zachowań moralnych w przedsiębiorstwie.