Lithodynamics of aeolian sands in the eastern part of the Silesian Upland

Abstract

Celem pracy jest przed-stawienie litodynamiki piasków eolicznych na trzech obszarach wschodniej części Wyżyny Śląskiej (Kotlina Biskupiego Boru, „pustynie”: Starczynowska i Błędowska (rys. 1). Wybrano je ze względu na ich położenie względem starszej rzeź-by oraz historię deforestacji. Pod względem litodynamiki wyróżniono obszary z przewagą deflacji, akumulacji oraz przejś-ciowe (rys. 3). Stwierdzono, że dynamika procesów eolicznych we wschodniej części Wyżyny Śląskiej jest różna. Najbar-dziej zróżnicowane środowisko piasków eolicznych jest widoczne w obrębie „pustyń”: Starczynowskiej i Błędowskiej", natomiast najbardziej jednorodne – w obrębie Kotliny Biskupiego Boru. To zróżnicowanie zależy od obecności starszej rzeźby i roślinności. W miarę przybliżania się do Progu Górnojurajskiego materiał piaszczysty w coraz większym stop-niu nabywał cechy typowe dla obniżonej aktywności litodynamicznej (akumulacyjnych). Przy rzekach, będących natu-ralną barierą dla dalszego ruchu piasku, także przeważały obszary akumulacji. Próg Środkowotriasowy nie był tu mor-fologicznie istotny, gdyż nie stanowił istotnej przeszkody dla wiatrów zachodnich. Brak pokrywy roślinnej spowodo-wał, że osady piaszczyste mają cechy teksturalne charakterystyczne dla obszarów o wzmożonej aktywności litodynamicz-nej. Obszary, gdzie wylesianie nastąpiło najpóźniej. cechują się małym zróżnicowaniem i przewagą obszarów akumu-lacyjnych.