"Zastanówmy się nad tym, jak żyjemy" : Henry David Thoreau i praktyka wspólnoty

Abstract

We wczesnym, pochodzącym z 1851 roku zapisku odnajdziemy dylemat, który wytyczył trajektorię społecznej refleksji Thoreau. „Jest dla mnie rzeczą jasną , że ledwie jeden lub dwóch mieszkańców mojego miasta czy moich znajomych [...] czuje lub przynajmniej ulega silnemu doznaniu przyciągającemu ich w stronę lasu czy Natury, wszyscy natomiast bez wyjątku grawitują w stronę ludzi lub społeczeństwa”. Jeżeli losy i stan w spólnoty ludzkiej budzą zatrwożenie, dzieje się tak z powodu nieszczęśliwego przesunięcia systemu naszego odniesienia. Nie jest prawdą, jakoby człowiek był zrozumiały wyłącznie jako niezależna jednostka poza wszelkim odniesieniem. Filozof z Concord nie kreuje człowieka bez zobowiązań. To nie b rak odniesienia jednostki do kontekstu świata wyznaczał zadanie filozofowi; to umiejscowienie owego odniesienia było główną kwestią myśli Thoreau. „Oświecone Państwo” (enlightened State) jest możliwe tylko wtedy, gdy tworzą je niezależne od państwa jednostki, jednostka zaś czerpie swą siłę z innego niż państwo odniesienia. Jednostka jest bliźnim/sąsiadem (neighbor) państwa — a zatem pozostaje w dobrowolnej z nim bliskości, zachowując pełną autonomię. Thoreau marzy, że powstanie pańństwo, „które stać byłoby na traktowanie jednostki z szacunkiem należnym bliźniemu (neighbor)”.