Rozstaje: ironia/religia/repetycja : na marginesie "Powtórzenia" Sorena Kierkegaarda

Abstract

Im usilniej próbuje się zrozumieć Kierkegaardowską wykładnię powtórzenia (gjentagelse), tym bardziej widoczne staje się, że poświęcony mu dyskurs (dis-cursus — ‘biegać tam i z powrotem ’) wydaje się tkwić w miejscu. Już na pierwszej stronie Powtórzenia powie Kierkegaard: „Każdy wie, że gdy eleaci zaprzeczyli istnieniu ruchu, Diogenes wystąpił przeciwko nim. Naprawdę wystąpił, gdyż nie mówiąc ani słowa, zrobił kilka kroków w przód i w tył, i w ten sposób, jak mniemał, zupełnie pokonał przeciwników” (P, 151). W zakończeniu możemy zaś przeczytać, iż przyszły recenzent jego dzieła „nie zrozumie porządku książki, bo nie pojmie, że jest pisana na wspak” (P, 133—134). Odwołujący się do wskazanych fragmentów Arne Melberg (najwyraźniej pragnący stać się recenzentem pojętnym) napisze więc: „Jeśli potraktujemy anegdotę o Diogenesie (»w przód i tył« punktu zwrotnego) jak o motto do całego tekstu Powtórzenia i zachowamy w pamięci określenia ruchu (na wspak / naprzód), wstępnie nazwać możemy Powtórzenie tekstem traktującym o »ruchu«, mówiąc ściślej, o ruchu tam i z powrotem”.