Zaangażowanie ojca w proces edukacji w opinii gimnazjalistów

Abstract

Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży kształtuje się w kontakcie z osobami znaczącymi. Osobami, które oddziałują na dziecko najwcześniej, najdłużej, a tym samym najsilniej, są jego rodzice. Ich zaangażowanie i prezentowane postawy stanowią dla dziecka źródło zasobów będących podstawą osiągnięć życiowych, odnoszonych także w obszarze szkoły i edukacji. Wchodząc w interakcje z osobami znaczącymi (rodzicami), dzieci kształtują motywację, upór, wytrwałość w dążeniu do celu, rozwijają potrzebę osiągnięć i samorealizacji. Doświadczenia te są podstawą odnoszenia przez nie sukcesów w szkole i czerpania z nich twórczej satysfakcji, stanowiąc jednocześnie dla dziecka model zachowań społecznych i teren doświadczeń w radzeniu sobie z doznawanymi porażkami. Dotychczasowe badania nad rodziną ukazują rolę, jaką odgrywa ona w rozwoju intelektualnym i osobowościowym każdego dziecka, niezależnie od jego poziomu umysłowego, stanu psychosomatycznego, płci czy wieku życia. Niewłaściwie wypełniane funkcje socjalizacyjne, brak odpowiednich umiejętności wychowawczych i wspierających ze strony rodziców stwarzają zagrożenie dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania dziecka (także w środowisku szkolnym). Jedynie głębokie, oparte na miłości i poczuciu bezpieczeństwa doznania stanowią dla dzieci źródło zdrowia, a co się z tym wiąże — podstawę sukcesów życiowych. Rodzina jako najważniejsza grupa społeczna jest tym samym miejscem najbardziej odpowiednim do tego, aby podejmować działania prewencyjne, służące ochronie i pomnażaniu zasobów. Z perspektywy rozwoju oraz wychowania dzieci i młodzieży najważniejsze jest tzw. podejście psychoprofilaktyczne pierwszorzędowe (prewencja pierwotna). Obejmuje ono działania najwcześniejsze, których celem jest niedopuszczenie do wystąpienia zagrożeń w sferze zdrowia. Na gruncie rodziny przejawia się to stwarzaniem warunków sprzyjających rozwojowi kompetencji psychospołecznych dziecka w różnych dziedzinach życia, a więc wyposażenie go w odpowiednie umiejętności, wiedzę i czynniki zwiększające odporność (Dołęga, 2006, s. 26). Zdaniem E.L. Cowena (za: Sęk, 1993, s. 477), każda działalność prewencyjna powinna być intencjonalna, świadoma, oparta na wiedzy o tym, jak zapobiegać zaburzeniom i jak wspierać zdrowie. Strategie postępowania obejmują wówczas, zdaniem Heleny S ę k (1993, s. 477), wzmacnianie kompetencji ludzi przez wyposażenie ich w umiejętności i uodparnianie, a także organizowanie lub reorganizację otoczenia, tak aby sprzyjało ono rozwojowi i nie stanowiło źródła stresu. Umożliwienie dzieciom zdrowego startu w życie powinno być, w opinii J. Karskiego (2001), traktowane przez każde społeczeństwo jako najwyższy priorytet. Rodzice i inni bliscy odgrywają ważną rolę w kształtowaniu podstawowych wartości zdrowotnych i społecznych dziecka. Wspieranie wrażliwych i podatnych na urazy dzieci wymaga podejmowania skutecznych działań w ich najbliższym kręgu społecznym. Coraz powszechniejsze w opinii społecznej staje się przekonanie, że przypisywane rodzinie funkcje i zadania związane z opieką i wychowaniem dzieci — podejmują oboje rodzice. Angażowanie się ojca w ich codzienne życie staje się faktem bezsprzecznym. Doświadczenie uczy, że ojcowie coraz chętniej i aktywniej włączają się w ten proces, traktując opiekę i wychowanie potomstwa nie jako przykry obowiązek, ale przywilej, znajdując w tym źródło satysfakcji i osobistego rozwoju.