A comparative analysis of grammatical structures and vocabulary in Polish and English Facebook chats

Abstract

W niniejszej pracy podjęto próbę kontrastywnej analizy gramatycznych i leksykalnych struktur w rozmowach, postach i komentarzach zamieszczanych przez Polaków oraz Amerykanów na portalu społecznościowym Facebook. Praca doktorska składa się z ośmiu rozdziałów: trzy rozdziały teoretyczne, jeden poświęcony metodologii badań, trzy kolejne dotyczące badań, ich analizy i rekapitulacji oraz jeden rozdział, w którym zawarte są końcowe konkluzje. Pierwszy rozdział pracy zawiera wprowadzenie do historii Internetu i portali społecznościowych. Rozdział ten pokazuje w jaki sposób rozwijały się portale społecznościowe oraz co wpłynęło na ich sukces albo upadek. Różnorakie definicje portali społecznościowych, które zostały tutaj opisane, przybliżają nam ich wizję postrzeganą z różnych perspektyw. Istotnym elementem tego rozdziału jest opis nowych mediów, które zarówno swój początek jak i późniejszy sukces zawdzięczają starym mediom. Rozrywka, kompletność, różnorodność, autonomia to jedne z wielu cech, którymi odznaczają się obecne nowe media. Rozdział ten kończy ogólny opis procesu komunikacji, który jest istotny w portalach społecznościowych. Drugi rozdział skupia się na opisie języka. Rozpoczyna go wstęp dotyczący trzech różnych poglądów na język. Jego różne odmiany i formy obrazują różnorodność i wielorakie użycie. Znaczna część uwagi jest skupiona na wielu modelach komunikacji, które pokazują, że nie jest ona łatwym procesem i w dużej mierze jest zależna od kontekstu sytuacyjnego. Szczególnie ważny jest model hierarchii potrzeb komunikacyjnych Chestera, dzięki któremu możemy dowiedzieć się, które formy komunikowania są najbardziej, a które najmniej akceptowane przez użytkowników Internetu. Nie można również pominąć wzajemnych relacji pomiędzy językiem i użytkownikami Internetu, którzy również przyczyniają się do rozwoju języka i zmian jakie w nim zachodzą. Rozdział kończy porównanie języka pisanego i mówionego oraz opis form, które prymarnie zostały stworzone jako ustne, a odbierane są jako pisemne lub odwrotnie – prymarnie pisemne formy odbierane i interpretowane jako ustne. Trzeci rozdział przybliża nam stosunkowo nowe zjawisko zwane komunikacją internetową, która jest porównywana z cechami typowymi dla rozmowy twarzą w twarz w życiu codziennym. Takie połączenie skutkuje powstaniem nowej formy języka Internetu zwanej NetSpeak, która łączy cechy języka pisanego oraz mówionego. Forma ta definiuje nowe pojęcia typu: emotikonki, emoji i wyjaśnia ich rolę w rozmowach internetowych. Rozdział pokazuje jak różne teorie emocji zarówno poznawcze, jak i fizjologiczne przyczyniają się do tego, w jaki sposób zachowujemy się w Internecie, wyrażamy swoje wewnętrzne emocje i reakcje. Przedstawiono tu również wpływ procesów morfologicznych polegających na skracaniu wyrazów i skrótowców na kształtowanie języka. Naturalnie, nie możemy zapominać, że rozmowy internetowe wiążą się z różnymi aktami mowy i zjawiskami takimi jak: teorie uprzejmości, pojęcie ‘twarzy’, typy ‘twarzy’, akty zagrażające ‘twarzy’, pozytywna i negatywna uprzejmość. Pomimo tego, że rozmowy internetowe różnią się od rozmów z życia codziennego, musimy pamiętać, że nasz internetowy rozmówca również może ‘stracić’ twarz co skutkuje niepowodzeniem konwersacji. Warto jest również znać różne techniki, które pomogą nam ‘zachować’ twarz naszego rozmówcy. Rozdział ten kończy charakterystyka typowego użytkownika Internetu w kategoriach trzech rodzajów kompetencji: językowej, interkulturowej i medialnej. Każda z nich skupia się na innych aspektach konwersacji internetowej i przyczynia do jej sukcesywnego przeprowadzenia. Czwarty rozdział opisuje metodologię badań i jest wstępem do analizy, która została przeprowadzona i opisana w kolejnych rozdziałach. W tym rozdziale znajduje się opis zarówno głównych jak i szczegółowych celów badawczych, opis narzędzi badawczych niezbędnych do przeprowadzenia badania (ankieta i analiza korpusu) oraz warunków, w jakich te badania zostały przeprowadzone. Piąty rozdział przedstawia dane z analizy porównawczej ankiet, które zostały przeprowadzone wśród polskich i amerykańskich użytkowników Internetu. Uwzględniono analizę zarówno ilościową, jak i jakościową. Dane przedstawiono w formie tabel oraz wykresów. Dokładna analiza pomaga nam dostrzec, w jaki sposób użytkownicy Internetu postrzegają portale społecznościowe oraz odpowiedzieć na pytanie czy respondenci zwracają uwagę na poprawność gramatyczną i leksykalną podczas rozmów internetowych albo publikowania wpisów oraz ogłoszeń. Dzięki tej analizie możemy się również dowiedzieć, jak często użytkownicy Internetu korzystają z portali społecznościowych, które z nich są ich ulubionymi, jakie formy komunikacji przeważają, jakiego typu błędy są najczęściej spotykane na tych portalach i co jest ich głównym źródłem. Zawarta w rozdziale analiza używania emotikonek w komunikacji internetowej pokazuje nam w jaki sposób kształtują one rozmowy na wspomnianych portalach. Szósty rozdział jest poświęcony analizie dyskursu. Tym razem głównym przedmiotem analizy stały się aspekty gramatyczno-leksykalne różnych wpisów, komentarzy, dyskusji, oraz rozmów zaczerpniętych z portalu społecznościowego Facebook. Analizie zostały poddane następujące struktury oraz funkcje języka: styl formalny i nieformalny, rodzaje zdań (zdania twierdzące, pytające, rozkazujące, zdania pojedyncze, złożone, wielokrotnie złożone), strona czynna i strona bierna, osobowe i nieosobowe konstrukcje, przekleństwa, język emocji. Zestawienie częstotliwości pojawiających się aspektów gramatyczno-leksykalnych, przykładowe zrzuty ekranu tych wpisów, komentarzy, wiadomości oraz ich opisy pozwalają nam zweryfikować pytania badawcze, które zostały przedstawione w rozdziale czwartym. Wyżej wspomniana analiza dyskursu obejmuje tematy, które możemy podzielić na dwie kategorie: luźne rozmowy i pogawędki (wakacje, ważne wydarzenia z życia) oraz bardziej formalne rozmowy dotyczące bieżących wydarzeń ze świata (wybory parlamentarne, kataklizmy). Na początku każdej analizy została podana liczba wpisów, komentarzy, zdań, oraz słów, które się tam pojawiają. Dzięki temu jesteśmy w stanie zauważyć różnice w formie i treści poszczególnych tematów. Taka analiza pozwala nam ocenić w jaki sposób zmienia się użycie poszczególnych struktur gramatycznych i leksykalnych, które formy są bardziej widoczne w oficjalnych rozmowach, a które w mniej formalnych. Analiza pokazuje również czy cechy Netspeaku, które zostały przedstawione w części teoretycznej mają swoje praktyczne zastosowanie w części badawczej. Siódmy rozdział to rekapitulacja wszystkich pytań badawczych razem z końcowymi wnioskami, uwagami oraz obserwacjami. Ósmy rozdział zawiera końcowe konkluzje.