Węcławskiego interpretacja Ewangelii

Abstract

Z powodu wskazanych błędów metodologicznych i merytorycznych przedstawiona przez Węcławskiego rekonstrukcja ruchu Jezusa i uniwersum wczesnych chrześcijan nie może uchodzić za naukową, rzetelnie oddającą to, co egzegeta znajduje w źródłach, jakimi są Ewangelie. Poważne wątpliwości wzbudza zarówno ujęcie istoty chrześcijaństwa jako przedmiotu wyłącznie osobistego doświadczenia, jak i też narzucenie ograniczeń na zakres samej wiedzy o przeszłości. Założenie, że chrześcijaństwo może być rozumiane tylko jako przedmiot indywidualnego odniesienia, nie odpowiada danym zawartym w dokumentach uznanych przez Węcławskiego jako źródła rekonstrukcji historycznej. Samo odtworzenie przeszłości, które identyfikuje się z analizą historyczno-socjologiczną, musi powstrzymywać się przed przyjęciem realności niektórych wydarzeń. A przecież właśnie te wydarzenia składają się na to, co jest określane przez niego samego jako „wiedza o rzeczy, pamięć historii i interpretacja historii” oraz przedmiot osobistego odniesienia. Interpretacja pojedynczych tekstów pozostawia wiele do życzenia, a w większości przypadków jest nie do przyjęcia w świetle współczesnych badań tak diachronicznych, jak i synchronicznych. Węcławski pomija bowiem bliski kontekst najwcześniejszej zachowanej redakcji narracji o bliskości Jezusa do grzeszników (Mk 2,14-17). Nie docenia roli teologii tej samej Ewangelii w określaniu znaczenia wołania Jezusa z krzyża (Mk 15,34). Podejmuje się rekonstrukcji i interpretacji procesów historycznych po śmierci Jezusa bez poddania analizie literackiej tekstów świadczących o tych procesach. Na krytykę mógłby on odpowiedzieć, że nie zamierza interpretować tekstów w ich ostatecznej postaci i aktualnym kontekście, lecz odnosi się do pojedynczych świadectw wytworzonych w najwcześniejszym okresie kształtowania się chrześcijaństwa. Węcławski jednak nie uzasadnia, że interpretowane przez niego świadectwa były pozbawione znanego nam dziś kontekstu, a zamiast niego występował jakiś inny zespół czynników determinujący znaczenie badanej przez niego wypowiedzi. Rekonstrukcja tła historycznego – na przykład tak jak go przedstawia Theissen – może odnosić się tylko do generalnych procesów społecznych, ale nie może zastępować uwzględniania wpływu konkretnego kontekstu literackiego na znaczenie badanego tekstu.