Oczyszczając drzwi percepcji. Szkic o idei imaginacji w romantyzmie, kontrkulturze i New Age

Abstract

The main thesis presented in this study is the statement on the exceptional role of the idea of imagination in the development of romantic spirituality, which finds its continuation in the spirituality of counterculture and New Age (the existence of relations between Romanticism and New Age has been discussed by Hans Sebald, Paul Heelas or Wouter Hanegraaff). The significance of the idea of imagination for Romanticism was particularly focused on by René Wellek. Romanticism is treated by the author as a period in which deep re-interpretation of the Western esoteric tradition took place. This also applies to the idea of imagination, which Antoine Faivre treats as a central idea of the Western esoteric tradition. Referring mainly to William Blake's works, the author briefly characterizes the romantic understanding of imagination. Special attention is paid to the significance of Blake for counterculture and New Age. His works were invoked by the ‘prophets’ of counterculture - Aldous Huxley or Theodore Roszak, and the name of such an important for counterculture music band as ‘The Doors’ was borrowed from Huxley’s work ‘The Doors of Perception’. Tracing the history of the idea of imagination in counterculture and New Age, due attention is drawn to the process of banalization to which this idea was subjected along with its introduction into pop culture. Głównątezą, którą przedstawiam w swoim artykulejest twierdzenie o wyjątkowej roli idei imaginacji w rozwoju romantycznej duchowości, której kontynuację stanowi duchowość kontrkultury oraz New Age (o istnieniu związków między romantyzmem i New Age pisali między innymi Hans Sebald, Paul Heelas czy Wouter Hanegraaff). Na znaczenie idei imaginacji dla romantyzmu zwracał szczególną uwagę René Wellek. Traktuję romantyzm jako okres, w którym dokonała się daleko idąca reinterpretacja zachodniej tradycji ezoterycznej, w tym także idei imaginacji, którą Antoine Faivre zalicza do centralnych idei zachodniej tradycji ezoterycznej. W artykule poddaję krótkiej charakterystyce romantyczne rozumienie imaginacji, głównie odwołując się do twórczości Williama Blake’a. Szczególnąuwagę zwracam na znaczenie Blake’a dla kontrkultury oraz New Age. Najego twórczość powoływali się „prorocy” kontrkultury: Aldous Huxley czy Théodore Roszak, a nazwa tak ważnego dla kontrkultury zespołu muzycznego „The Doors” zaczerpnięta została z utworu Huxleya Drzwi percepcji. Śledząc losy idei imaginacji w kontrkulturze oraz New Age, zwracam zarazem uwagę na proces banalizacji, któremu została poddana ta idea, wprowadzona w obszar popkultury.