Dzicy i tropiki, czyli transfer kulturowy w polskich tekstach dla teatru

Abstract

W polskiej twórczości dramatycznej XXI wieku wyróżnić można grupę tekstów poświęconych zjawisku mobilności kulturowej. Stanowią one literackie świadectwo istnienia dynamicznych „stref kontaktu” między tym, co lokalne i globalne, narodowe i światowe, swojskie i obce. Niniejszy artykuł jest próbą omówienia wybranych utworów dramatycznych w nawiązaniu do koncepcji transferu kulturowego. Przedmiotem analizy są trzy teksty napisane dla teatru (Życie seksualne dzikich Marcina Cecko, Śmierć Kalibana Magdy Fertacz oraz Smutki tropików Mateusza Pakuły). Podjęty w nich na różne sposoby temat konfrontacji Europejczyka z przedstawicielami innych kultur świadczy o zainteresowaniach autorów założeniami postkolonializmu i posthumanistyki. Jest to twórczość silnie uwarunkowana kontekstem społeczno-cywilizacyjnym; stanowi artystyczną formę reakcji na głębokie przemiany migracyjne w obszarze kontynentu europejskiego. Autorzy wykorzystali w swych utworach różne kody symboliczne i strategie reprezentacji świata nie w celu porównania odmiennych kultur, ale jako punkt wyjścia refleksji o dynamice procesu przenikania się kultur. Jednym z nadrzędnych problemów jest również kwestia tożsamości poszczególnych jednostek ukazanych w sytuacji kontaktu z Innym. W rozważaniach na temat wspomnianych sztuk dramatycznych, oprócz kategorii transferu kulturowego, wykorzystane zostały: idea transkulturowości Wolfganga Welscha, koncepcja poetyki kulturowej Stephena Greenblatta oraz ustalenia etnopoetyki.