The spirituality of art after Kandinsky

Abstract

Celem artykułu jest konfrontacja wybranych interpretacji pojęcia „duchowość sztuki” Wasyla Kandyńskiego oraz pokazanie dwóch odmiennych podejść do duchowości sztuki: abstrakcji Rothko i video instalacji Billa Violi. W świetle myśli Charlesa Taylora można przyjąć, że pojęcie duchowości zastępuje pojęcie piękna, a duchowość abstrakcji stanowi jedną z odpowiedzi artystów awangardy na instrumentalizm stechnicyzowanej rzeczywistości. W interpretacji Kojèva, idącego za Heglem, duchowość sztuki jest tożsama z pięknem, natomiast Adorno niechętny podejściom Kandyńskiego i Hegla postuluje krytyczny model duchowości sztuki. W drugiej połowie XX wieku istnieje wiele nawiązań do Kaudyńskiego. Duchowy plan dzieł sztuki, pojęty jako kosmiczny pierwiastek rzeczywistości, staje się ich uzasadnieniem, w pewnym sensie zastępuje wartości estetyczne. Równolegle pojawiają się alternatywne podejścia, duchowość zostaje utożsamiona z procesem tworzenie (Marek Rothko) lub przynależy integralnie do przedstawienia, co zbliża sztukę świecką do religijnej (Bill Viola). Dla estetyka interesujące, w tej konfrontacji, jest wydobycie przesunięć w obrębie starych kategorii estetycznych, jak również odnotowanie ich nowych manifestacji w sztuce.