Adultyzm – próba sygnalizacji zjawiska na podstawie badań własnych

Abstract

Wiek, obok płci, stanowi jedną z głównych cech determinujących pozycję społeczną jednostki. Dyskryminacja ze względu na wiek najczęściej pojawia się w kontekście osób starszych. Problematyka ta jest często podejmowana w dyskursie naukowym i medialnym. Rzadziej dostrzega się problem ageizmu z innej strony – dyskryminacji osób młodych, która w literaturze naukowej funkcjonuje pod nazwą adultyzmu. Najogólniej ujmując, adultyzm to postrzeganie młodych osób w kategoriach niedojrzałości. Percepcja ta nie jest poparta racjonalnymi przesłankami wynikającymi z zachowania dyskryminowanej osoby, a jedynie wynika z wyobrażeń osoby dyskryminującej. Wyobrażenia te polegają na tendencji do uogólniania w oparciu o negatywne doświadczenia z osobami w podobnym wieku i przypisaniu domniemanych cech jako typowych dla całego przedziału wiekowego. Ta forma dyskryminacji obecna jest w instytucjach społecznych, prawie, obyczajach i postawach. Przeprowadzone badania przebiegały dwuetapowo, łącząc w sobie strategię ilościową (sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem ankiety) i jakościową (metoda Photovoice). Celem badań było poznanie obszarów, w obrębie których młodzi ludzi doświadczają dyskryminacji oraz jej form. Grupę badaną stanowiła młodzież w wieku 18–24 lat (100 badanych), dobrana w sposób celowy z terenu województwa śląskiego. Zwieńczeniem projektu badawczego było przygotowanie i poprowadzenie przez osoby w niego zaangażowane warsztatu dotyczącego adultyzmu dla młodzieży. Analiza zebranego materiału empirycznego oraz doświadczenia w pracy nad projektem obnażyły nieświadomość młodych ludzi w kwestii występowania takiej formy dyskryminacji oraz mylenie adultyzmu z innymi jej formami. Niepokojące jest również zjawisko szybkiej internalizacji przez młodzież postaw charakterystycznych dla osób dorosłych względem młodszych od siebie, zataczając tym samym koło w dyskryminacji. || Age, next to gender, is one of the main features determining the social standing of the individual. Discrimination by age most often appears in the context of older people. The discrimination of young people is rarely noticed and in the scientific literature exists under the name of adultism. Broadly speaking, adultism is the perception of young people regarding immaturity. This perception is not supported by the nature of the discriminated person’s behaviour but only arises from the viewpoints of those who discriminate. These notions rely on the tendency to generalise by negative experiences with people of similar age and to attribute alleged traits as typical for the entire age bracket. This form of discrimination is present in social institutions, law, customs and attitudes. The studies were carried out in two stages, combining the quantitative strategy (diagnostic survey using the questionnaire) and qualitative research strategy (Photovoice method). The primary goal of the research was to get to know the areas in which young people experience discrimination and its forms. The study group consisted of young people aged 18–24 (100 respondents), selected in a targeted manner from the area of the Silesian Province. The culmination of the research project was preparing and leading the workshop on adultism for young adults. The analysis of the collected empirical material and experience in work on the project exposed the ignorance of young people about the existence of this type of discrimination and mistaking the adultism with other forms. What is also disturbing is the phenomenon of rapid internalisation by the youth of the attitudes characteristic to adults against younger than themselves, thus coming full circle in discrimination.