Człowiek jako cząstka absolutu

Abstract

Główne pytanie mojej rozprawy doktorskiej „Czym jest człowiek? ” zawiera w sobie dylematy filozoficzne i religijne, ale też koncepcje współczesnych naukowców, dla których człowiek stał się mnóstwem wibrujących w pustce kwantów. Poszukiwanie odpowiedzi na tak postawione pytanie skłoniło mnie do analizy postaw i poglądów filozofów, naukowców, artystów. Zależało mi na tym, aby znaleźć punkty zbieżne, uniwersalne prawdy łączące ludzi różnych czasów i kultur. Tak naprawdę chciałam jednak znaleźć potwierdzenie mojej własnej teorii, iż jesteśmy istotą duchową, stanowimy cząstkę Absolutu. Punktem wyjścia zarówno rozważań teoretycznych, jak i mojej pracy artystycznej są słowa Platona „Światło jest cieniem Boga”. Okazuje się, że pojmowanie światła przez starożytnego filozofa niczym się w zasadzie nie różni od tego, jak opisuje to zagadnienie średniowieczny, chrześcijański filozof Robert Grosseteste, czy święty Augustyn. Wielu artystów, jak chociażby twórca niezwykłych świątyń Tadao Ando, również podąża podobnym tropem. Duchowość, to słowo/hasło, które stało się zaczynem mojej pracy artystycznej. Jak wygląda duchowość współczesnego człowieka, czy w swoim zabieganiu całkowicie ją zatraca? Badania przeprowadzone nad duchowością końca XX i początku XXI wieku, dowodzą, iż ulega jedynie zmianie parametr wiary religijnej. Żyjący dziś człowiek poszukuje kontaktu z nadprzyrodzonym wymiarem rzeczywistości, a te poszukiwania czynią go religijnym, chociaż nie zawsze jest to religijność zgodna z nauką Kościoła. W swojej rozprawie przywołuję teorię fizyki kwantowej, która stała się pomostem między nauka a religią. Wraz z jej nadejściem skończył się czas panowania koncepcji, iż wszechświat działa jak zegarowy mechanizm, a człowiek jest jedynie marionetką. Mechanika kwantowa dowodzi, że świat jest znacznie ciekawszy, a przewidywanie jego przyszłości jest immanentnie niemożliwe. Dziś fizycy kwantowi mówią o tym, czego nauczyciele z Dalekiego Wschodu nauczają od tysięcy lat: myśl jest falą energii i jak każda energia może niszczyć i budować. Czysta energia, czy raczej Boski pierwiastek jest wszystkim, co istnieje. Moje działanie artystyczne zmierza do tego, by uchwycić tę właśnie energię, nasze oddziaływanie na wszechświat, innych ludzi, na siebie samych. Zrealizowana w ramach pracy doktorskiej instalacja składa się z siedmiu form wykonanych z gliny. Są one jedynie matrycą, przez którą na zewnątrz wydobywa się światło. Kluczowa jest przestrzeń, znajdująca się pomiędzy obiektami i będąca niematerialną częścią całości dzieła. Gliniane formy i światło są tym, co tę przestrzeń kreuje. Kim jestem, dokąd zmierzam? Teksty Platona i św. Augustyna okazują się być zaskakująco podobne w swej treści, Dalajlama mówi o tym samym, co Albert Einstain. Japoński Architekt Tadao Ando dotyka w swej twórczości tych samych strun, co Amerykanin James Turrell, czy francuska artystka Roselin de Thelin. Wszyscy poszukujemy i zadajemy pytania, chcemy dotrzeć do sedna naszej egzystencji, dotknąć tajemnicy. Mam wrażenie, że w swej najgłębszej warstwie odpowiedzi na te pytania są bardzo podobne.