Seasonal changes of ph and buffer capacity of aqueous homogenates of "Vaccinium vitis-idaea" and "Vaccinium myrtillus" leaves

Abstract

Liście obydwu badanych gatunków Vaccinium pobierane były z trzech stanowisk znajdujących się w odległości od 0.9 do 5 km od huty cynku w Miasteczku Śląskim, różniących się stopniem zanieczyszczeń (Tab. 1) pochodzących od tego emitora. Stanowisko kontrolne znajdowało się w okolicach Pszczyny, odległej o 40 km. Krzywe sezonowych zmian pH wodnych homogenizatów liści dla wszystkich badanych stanowisk wykazują podobny przebieg (Rys. 1), mimo iż pojawiają się wyraźne różnice pomiędzy stanowiskami; liście Vaccinium myrtillus oraz młode liście Vaccinium vitis-idaea wykazują najniższe wartości pH w czerwcu i lipcu, od 3.4 do 3.7, kwasowość ich maleje z czasem, osiągając w listopadzie pH ok. 4.6. Dwu- i trzyletnie liście Vaccinium vitis-idaea są już wyraźnie mniej kwaśne. Różnice sezonowych zmian kwasowości liści mytych i niemytych są raczej niewielkie (Rys. 2). Pojemność buforowa względem kwasu, bca, wyrażona liczbą mililitrów 0.025 n H2SO4 powodujących spadek pH o jednostkę, jest największa dla liści Vaccinium myrtillus oraz młodych liści Vaccinium vitis-idaea (Rys. 3). Szczególnie wysoka wartość bca pojawia się dla liści Vaccinium myrtillus w okresie od czerwca do sierpnia, 7-8 ml/jedn. pH, po tym okresie spada do 3-4 ml/jedn. pH. Liście dwu- i trzyletnie Vaccinium vitis-idaea wykazują stosunkowo niewielkie sezonowe zmiany bca. Zmiany pojemności buforowej względem zasady (0.025 n NaOH), bcb, kształtują się na ogół podobnie (Rys. 4), niemniej zawsze wartości bcb są niższe — czasem nawet dwukrotnie — niż bca, natomiast zróżnicowanie wartości pojemności buforowej w zależności od stopnia zanieczyszczenia stanowiska jest większe dla bCb niż bca. Istnieje korelacja pomiędzy kwasowością jednorocznych liści obydwu gatunków a ich pojemnością buforową, odpowiednie współczynniki wynoszą 0.80-0.89 (dla bca) oraz 0.63-0.73 (dla bcb). Jest nader charakterystyczne, że zmiany bca są znacznie mniej zależne, zwłaszcza w odniesieniu do Vaccinium myrtillus, od stopnia zanieczyszczenia stanowiska niż wykazuje to Pinus silvestris występujący w tych samych ekosystemach, co odpowiadałoby sugerowanym w literaturze bioindykacyjnym własnościom Vaccinium.