Wstęp

Abstract

"Zastanawiając się nad formułą tegorocznego numeru „Paidii i Literatury”, trudno było nie wziąć pod uwagę „innych możliwości”, o których w tytule swej książki wspomina Julia Fiedorczuk (2019). Resztę dopisało samo życie, wymuszając na nas, tu znowu zacytujmy tytuł książki, „zajmowanie pozycji” (Czapliński red., 2017) wobec pandemii. Wydaje się więc, że rację ma Roma Sendyka, dołączając do alarmistycznych, ale i pełnych nadziei opinii również swoją, że współczesne zmiany cywilizacyjne i środowiskowe nakładają na humanistykę bardziej niż kiedykolwiek zadanie „pracy na rzecz” po to, aby uczynić życie znośniejszym (Sendyka, 2017, s. 84). Zaangażowanie w „pracę na rzecz” wymaga jednocześnie troski o wartości oraz idee, które są niezbędne, aby utrzymać nadrzędną pozycję pojęć wolności i praw wszystkich istot żywych, gwarantujących zarówno przeżycie (Haraway, 2014, s. 109), jak i sprawiedliwe życie. Humanistyka w takim ujęciu jawi się jako zadanie, w którego ramach dokonuje się w tym zakresie ciągła rekonstrukcja idei i wartości. Może być ono najpełniej realizowane w przestrzeni forum (Sendyka, 2017, s. 89), w której obowiązuje postawa czynna, obligująca do bycia widzianym, słyszanym, użytecznym (dzięki dostarczaniu dowodów) i, dodajmy, zatroskanym o status, jaki we współczesnym świecie zajmują Inny oraz sama idea równości. Można więc uznać, że nowa humanistyka to „publicznie ujawnione aktywne zaangażowanie na rzecz konkretnej, źródłowej idei, idei wywodzącej się z pierwotnej tradycji humanistyki: podstawowego prawa (ludzi i nie‑ludzi) do przeżycia” (Sendyka, 2017, s. 89)." (fragm.)