Ubóstwo, marginalizacja i wykluczenie w kontekście asynchronii zmian społecznych : wybrane problemy

Abstract

Marginalizacja czy też wykluczanie społeczne to zjawisko, które - jak wiemy - przybrało w dzisiejszej Polsce niespotykane rozmiary, a zasadniczą kwestią staje się uzyskanie odpowiedzi na pytanie: Jak zahamować, odwrócić dotychczasowe trendy rozwojowe wyzwalające nowe obszary marginalności społecznej (bezdomność, żebractwo, niski stan zdrowotności społecznej, prze­stępczość, dewiacje itp.). Wystąpienie wspomnianych zjawisk związane jest m.in. z warunkami rzeczywistości społecznej charakteryzującej się pewnymi elementami stanu anomii w ujęciu R. Mertona, co pociąga za sobą zróżnico­wane jakości dostosowania się do doświadczanej rzeczywistości przez aktorów życia społecznego (jako egzemplifikację potraktować można środowiska under­class, grupy pozostające w stanie permamentnego bezrobocia, ubóstwa). Nie bez znaczenia jest specyficzny system awansu społecznego, niejednokrotnie niepodporządkowany w swoim funkcjonowaniu zasadom merytokracji czy też zasadom funkcjonalistycznej adekwatności inwestycji kierowanej przez wyko­nawcę funkcji społecznych do uzyskiwanych przez niego profitów. Przed­stawione analizy skłaniają do wysunięcia licznych sugestii dotyczących opty­malizacji jakości funkcjonowania systemu zatrudnienia, edukacji, instytucji pomocy społecznej oraz synchronizowania charakteru ich funkcjono­wania z aktualnie występującymi potrzebami społeczeństwa. W tymże też kon­tekście wyłania się wiele zadań stanowiących wyzwanie dla działań z zakresu pedagogiki społecznej.