"Na grobach Anhellich" : Zdzisława Stroińskiego inspiracje Słowackim

Abstract

Używający pseudonimu Marek Chmura Zdzisław Stroiński (1921–1944) był – obok Tadeusz Gajcego i Krzysztofa Kamila Baczyńskiego – jednym z najwybitniejszych przedstawicieli pokolenia Kolumbów. Jego spuścizna literacka obejmuje zaledwie jeden liczący niespełna sto stron tomik, na który finalnie złożyło się dziewięć wierszy rytmicznych, czternaście liryków prozą i jedno opowiadanie. Mimo to uważany jest za poetę oryginalnego, który stworzył „rzecz rzucającą na kolana” (Kisiel 1985, 130). Stroiński był ponadto współpracownikiem „Sztuki i Narodu” – najważniejszego pisma literackiego okupowanej Polski oraz żołnierzem walczącym w Powstaniu Warszawskim. Do legendy przeszedł głównie dzięki Czesławowi Miłoszowi, który w Traktacie poetyckim – słowami: „uniesiony w niebo na tarczy eksplozji” – opisał tragiczną śmierć Stroińskiego, jaką autor Okna poniósł w wysadzonej przez Niemców placówce powstańczej przy ulicy Przejazd 1/3, tym samym w pełni zasłużywszy na napis: „Żołnierz – poeta”, który wyryto na kamiennym krzyżu na jego grobie [...].